สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ / เล่มที่ ๑๒ / เรื่องที่ ๗ การสหกรณ์ / สำหรับเด็กระดับกลาง

สหกรณ์ เป็นวิธีการจัดงานรูปหนึ่ง ซึ่งบุคคลหลายคนมาร่วมกันทำงานด้วยความสมัครใจ ทำงานด้วยกัน ตามหลักแห่งความเสมอภาค ร่วมมือกันตามหลักประชาธิปไตย โดยมีวัตถุประสงค์ร่วมกัน และเพื่อผลประโยชน์ ตามที่ตกลงกันไว้ ด้วยความยุติธรรม การที่คนมาร่วมกันนั้น จะต้องมุ่งช่วยตนเอง โดยวิธีการช่วยเหลือซึ่งกันและกัน
ร้านค้าสหกรณ์โรงเรียน	สหกรณ์ในประเทศไทยมี ๖ ประเภทคือ สหกรณ์การเกษตร สหกรณ์นิคม สหกรณ์ประมง สหกรณ์ร้านค้า สหกรณ์ออมทรัพย์ และสหกรณ์บริการ เมื่อพิจารณาตามหลักผู้ผลิต และผู้บริโภคแล้ว จะเห็นว่า สหกรณ์การเกษตร สหกรณ์นิคม และสหกรณ์ประมง เป็นสหกรณ์ผู้ผลิต สหกรณ์ร้านค้า สหกรณ์ออมทรัพย์ และสหกรณ์บริการเป็นสหกรณ์ผู้บริโภค สหกรณ์เหล่านี้จะเปิดรับสมาชิกโดยปราศจากข้อจำกัดเรื่องการเมือง ศาสนา และเพศ ผู้ที่สนใจ และเห็นว่า สหกรณ์ใดจะทำประโยชน์ให้แก่ตนได้ ก็จะสมัครเข้าเป็นสมาชิก ของสหกรณ์นั้น
การจัดกิจกรรมสหกรณ์ในสถานศึกษา การจัดกิจกรรมสหกรณ์ในโรงเรียนเป็นเรื่องที่สมควรจัดขึ้นอย่างยิ่ง เพราะเป็นการฝึกให้นักเรียนรู้จักการสหกรณ์ว่า เป็นเช่นไร วัตถุประสงค์ของการจัดกิจกรรมสหกรณ์ ในโรงเรียนมีดังนี้ ๑) เพื่อส่งเสริมความรู้เกี่ยวกับวิธีการสหกรณ์แก่สมาชิก ๒) เพื่อให้สมาชิกเกิดทักษะในการเรียนรู้โดยการปฏิบัติจริงในลักษณะศูนย์ ฝึกอบรมระยะสั้น ๓) เพื่อส่งเสริมฐานะทางเศรษฐกิจของสมาชิก โดย ๓.๑ จัดหาสิ่งของที่สมาชิกต้องการมาจำหน่าย ๓.๒ จำหน่ายผลิตผลของสมาชิก ๓.๓ ส่งเสริมให้สมาชิกรู้จักการประหยัดทรัพย์ ด้วยการช่วยเหลือซึ่งกันและกัน และการช่วยตัวเองให้อยู่ดีกินดี ๓.๔ ดำเนินกิจการตามวัตถุประสงค์ของกิจกรรมสหกรณ์ ๓.๕ ให้บริการต่างๆ แก่สมาชิก โดยเรียกค่าตอบแทนเพียงเล็กน้อย ๓.๖ เพื่อเป็นศูนย์ฝึกภาคปฏิบัติการของวิชาสหกรณ์ในโรงเรียนไปสู่ชุมชน ๓.๗ เพื่อใช้สถานศึกษาเป็น "ศูนย์ธุรกิจการสหกรณ์" การจัดกิจกรรมสหกรณ์ในโรงเรียนตามวัตถุประสงค์ดังกล่าวข้างต้น จะทำให้นักเรียน ซึ่งเป็นเยาวชนของชาติได้เรียนรู้การสหกรณ์ ตั้งแต่อยู่ในวัยเรียน
ร้านสหกรณ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ร้านสหกรณ์ ก่อนที่จะกล่าวถึงร้านสหกรณ์ ใคร่จะขอกล่าวถึงสหกรณ์ร้านค้าเสียก่อน เพราะสหกรณ์ร้านค้ามิได้หมายถึงร้านค้าหลายๆ ร้าน มารวมกันตั้งเป็นสหกรณ์ แต่สหกรณ์ร้านค้า หมายถึง การที่บุคคลหลายๆ คน มาร่วมกันตั้งร้านขึ้น แต่ละคนก็เป็นสมาชิกของร้านสหกรณ์ ร้านสหกรณ์เป็นสหกรณ์ผู้บริโภค เพราะมีหน้าที่ในการจัดหาสินค้าเครื่อง อุปโภคบริโภคมาจำหน่ายให้แก่สมาชิก จะเห็นว่า ในสถาบันอุดมศึกษาต่างๆ ได้จัดร้านสหกรณ์สำหรับนิสิตนักศึกษาขึ้น เช่น ร้านสหกรณ์นิสิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ร้านสหกรณ์นักศึกษาธรรมศาสตร์ ร้านสหกรณ์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ จำกัด ร้านสหกรณ์นักศึกษามหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ฯลฯ แต่ละร้านสหกรณ์ที่ตั้งขึ้นก็มีวัตถุประสงค์ที่คล้ายคลึงกัน ร้านสหกรณ์ในสถาบันการศึกษาตั้งขึ้น เพื่ออำนวยความสะดวกให้แก่นิสิตนักศึกษา ในด้านการหาซื้อสมุด หนังสือ เครื่องเขียน อุปกรณ์การเรียน และสินค้าเบ็ดเตล็ดต่างๆ ในราคาพอสมควร กำไรการค้าเล็กๆ น้อยๆ ที่เกิดขึ้นก็นำไปใช้ประโยชน์เป็นทุนการศึกษา หรือสวัสดิการต่างๆ บางสถาบันก็ให้นิสิตเป็นผู้ถือหุ้น และรับเลือกตั้งเป็นกรรมการควบคุมการบริหารกิจการของร้าน นอกจากนั้นร้านสหกรณ์ในสถานศึกษาบางแห่ง ยังให้นักศึกษาฝึกงานตามหลักสูตรการศึกษาอีกด้วย
ร้านสหกรณ์ชาวไร่
ร้านสหกรณ์ในสถานศึกษามีความสำคัญมาก เพราะนิสิตนักศึกษาของสถาบันต่างๆ มีความจำเป็นจะต้องซื้อหนังสือ สมุด อุปกรณ์การเรียนต่างๆ ของกินของใช้ประจำวัน ถ้าจัดสหกรณ์ขึ้นก็จะช่วยนิสิตนักศึกษาประหยัดเงินได้   สหกรณ์ในโรงเรียน หรือสหกรณ์ในสถาบันการศึกษาอื่นๆ ล้วนมีประโยชน์ต่อสมาชิกทั้งสิ้น ดังนั้น ควรจะได้ส่งเสริมให้ตั้งสหกรณ์ขึ้น การควบคุมวิธีการดำเนินงานให้ถูกต้องตามหลักการสหกรณ์ ก็จะทำให้สหกรณ์ประสบผลสำเร็จ สมาชิกทุกคนจะได้รับผลประโยชน์ตามหุ้น ซึ่งตนได้ลงทุน เป็นการส่งเสริมให้ผู้ที่อยู่ในวัยเรียนได้ใช้เงินโดยประหยัด และรู้จักเรื่องการลงทุน อันเป็นแนวทางในการดำรงชีพต่อไป