สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ / เล่มที่ ๑๔ / เรื่องที่ ๒ พระราชวังในส่วนภูมิภาค / พระราชวังในสมัยรัชกาลที่ ๕

พระราชวังในสมัยรัชกาลที่ ๕ พระรามราชนิเวศน์ ตั้งอยู่ที่อำเภอเมือง จังหวัดเพชรบุรี เรียกกันเป็นสามัญว่า พระราชวังบ้านปืน ตามชื่อหมู่บ้านเดิม เป็นราชวัง ที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้น เพื่อเป็นที่ประทับแปรพระราชฐานในช่วงฤดูฝน ซึ่งเป็นช่วงที่อากาศในกรุงเทพฯ ชื้นมาก อาจจะประชวรได้ง่าย จึงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้น ตามแบบพระราชวังฤดูร้อนริมทะเลสาบ ของพระเจ้าไกเซอร์แห่งเยอรมัน ตามที่ได้เคยทอดพระเนตรมา พระราชวังนี้ออกแบบโดยช่างชาวเยอรมันชื่อ นายคาร์ล ดอร์ริงค์ และมีการนำวัสดุก่อสร้างหลายอย่างมาจากเยอรมัน โดยทางเรือ นอกจากนั้นยังโปรดเกล้าฯ ให้หล่อรูปนารายณ์ทรงปืนไว้ เพื่อไปตั้งไว้ที่หน้าพระราชวังอีกด้วย (ปัจจุบันตั้งอยู่หน้าพระที่นั่งพุทไธสวรรย์ พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ) แต่เดิมได้พระราชทานนามว่า พระที่นั่งศรเพ็ชรปราสาท พระราชวังนี้ยังสร้างไม่ทันแล้วเสร็จ ก็ได้เสด็จสวรรคตเสียก่อน พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างต่อจนเสร็จ และพระราชทานนามว่า พระรามราชนิเวศน์

พระราชวังพระรามราชนิเวศน์ จังหวัดเพชรบุรี

พระราชวังนี้ก่อสร้างเป็นตึกใหญ่ต่อเนื่องกัน ลักษณะสถาปัตยกรรมเป็นแบบยุโรป มีหอคอยยอดโดม การตกแต่งภายในเป็นแบบยุโรป มีบันไดโค้งประดับด้วยรูปปั้น พื้นปูด้วยหินอ่อนสลับสีกระจายเป็นวงกลม เพดานโดม และช่องแสงประดับกระจกสีแบบสเตนกลาส งดงามมาก