สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ / เล่มที่ ๑๔ / เรื่องที่ ๖ การปลูกหญ้าเลี้ยงสัตว์ / การทำทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์ในสวนมะพร้าวหรือสวนไม้ผล

การทำทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์ในสวนมะพร้าวหรือสวนไม้ผล ในสวนไม้ยืนต้น เช่น สวนมะพร้าว สวนปาล์มน้ำมัน สวนมะม่วงหิมพานต์ และสวนไม้ผลอื่นๆ มีที่ว่างระหว่างร่องต้นไม้มาก สามารถใช้ประโยชน์สำหรับปลูกพืชอาหารสัตว์ ทำเป็นทุ่งหญ้าเลี้ยงโคหรือแกะได้อย่างดี ทำให้เกิดรายได้เสริมแก่ชาวสวน ในปัจจุบันเราได้มีการส่งเสริมให้ชาวสวนมะพร้าวในภาคใต้เลี้ยงโคผสมผสานกับการทำสวนมะพร้าว ซึ่งมีหลายรายได้ดำเนินการ แต่ก็ยังไม่แพร่หลายมากนัก

พื้นที่ว่างในสวนมะพร้าวใช้ปลูกทุ่งหญ้าสำหรับเลี้ยงสัตว์ได้

ข้อดีของการปลูกหญ้าเลี้ยงสัตว์ในสวนมะพร้าว ๑. เป็นการเพิ่มรายได้แก่ชาวสวน โดยการเลี้ยงโคจำหน่าย นอกเหนือจากการจำหน่ายผลมะพร้าว ๒. เป็นการใช้ประโยชน์ที่ดินว่างระหว่างร่องมะพร้าว หากปล่อยทิ้งไว้จะมีพืชขึ้นรกรุงรัง ๓. เป็นการช่วยกำจัดวัชพืช โดยโคจะแทะเล็มพืชที่ขึ้นในสวนเป็นอาหาร หรือโดยการเหยียบย่ำ ช่วยลดค่าใช้จ่ายในการกำจัดวัชพืช ๔. เป็นการเพิ่มปุ๋ยแก่สวนมะพร้าว โคที่ปล่อยลงแทะเล็มจะถ่ายมูลและปัสสาวะลงในดินกลายเป็นปุ๋ยแก่มะพร้าว ข้อควรพิจารณา ๑. ควรใช้สวนมะพร้าว หรือไม้ผลที่ต้นโตเต็มที่ ต้นสูงพอที่สัตว์ไม่ทำลาย ๒. ต้องเลือกพืชอาหารสัตว์ที่ทนต่อร่มเงา เพราะในสวนไม้ผล จะมีแสงแดดน้อยกว่ากลางแจ้งมาก มีหญ้าและถั่วบางพันธุ์เท่านั้น ที่เจริญงอกงามได้ เช่น หญ้าใบมัน ถั่วลาย และถั่วคุดซู สำหรับสวนมะพร้าวที่มีอายุเกิน ๒๕ ปี จะมีแสงแดดส่องถึงพื้นได้มากพอสมควร จึงปลูกหญ้าพันธุ์ต่างๆ ได้ เช่น หญ้ารูซี หญ้าซิกแนล ๓. ต้องระวังเรื่องการใส่ปุ๋ยบำรุง เพราะหญ้าจะแย่งปุ๋ยต้นไม้ด้วย จึงจำเป็นต้องคอยตรวจสังเกตการให้ผลของไม้ผล และใส่ปุ๋ยตามต้องการธาตุอาหารที่มักจะไม่เพียงพอสำหรับมะพร้าว คือ ไนโตรเจน โพแทสเซียม และแมกนีเซียม ปริมาณปุ๋ยที่ควรใช้ขึ้นอยู่กับสภาพความอุดมของดินแต่ละแห่ง ซึ่งจะทราบได้จากการเก็บตัวอย่างดินวิเคราะห์ และตรวจสอบปริมาณแร่ธาตุ โดยขอรับบริการได้จากกรมวิชาการเกษตร หรือนักวิชาการเกษตรที่อยู่ในท้องที่ใกล้เคียง ๔. ต้องปลูกหญ้าทำทุ่งหญ้าให้เพียงพอกับจำนวนโค หรือสัตว์ที่จะเลี้ยง การงอกงามของหญ้าในสวนไม้ผลจะด้อยกว่าในที่โล่งแจ้ง เนื่องจากได้รับแสงแดดจำกัด ดังนั้นผลิตผลของหญ้าจะน้อยกว่าปกติ และควรใช้พื้นที่อย่างน้อย ๕ ไร่ หรือมากกว่าต่อโคหนึ่งตัว ๕. ต้องเตรียมอาหารเสริม แร่ธาตุ และอาหารข้น ตลอดจนหญ้าแห้ง หญ้าหมักไว้ด้วยสำหรับช่วงที่หญ้าสดไม่เพียงพอ ๖. ควรแบ่งแปลงหญ้าเป็นแปลงย่อยหลายๆ แปลง เพื่อผลัดเปลี่ยนปล่อยโคลงแทะเล็ม และให้แปลงหญ้าได้พักตัวแตกหน่อเติบโตใหม่ ๗. เมื่อสภาพดินในสวนอัดแน่นมากเกินไปอันเนื่องจากการที่ถูกสัตว์เหยียบย่ำจำเจ จะต้องไถพรวนตามสมควร เพื่อให้หน้าดินร่วน อากาศถ่ายเทได้สะดวก รากพืชเติบโตดี ๘. สิ่งที่สำคัญ คือ จะต้องเอาใจใส่ดูแลทั้งพืชหลัก คือไม้ผล ทุ่งหญ้า และตัวสัตว์ให้สมบูรณ์อยู่เสมอ มิฉะนั้นไม้ผลจะเสื่อมค่า หรือมีหญ้าอาหารสัตว์ไม่เพียงพอ ยังผลให้การเติบโตของสัตว์ไม่ดีพอ กลายเป็นผลเสียต่อเจ้าของสวน