สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ / เล่มที่ ๑๕ / เรื่องที่ ๖ ชุมชนโบราณในเมืองไทยจากหลักฐานภาพถ่ายทางอากาศ / สำหรับเด็กระดับเล็ก

แผ่นดินไทยเป็นบริเวณที่มีผู้คนอยู่อาศัยมานมนาน เพราะเรามีหลักฐานทางประวัติศาสตร์โบราณคดี ย้อนอดีตได้หลายพันปี ผู้คนรู้จักสร้างที่อยู่อาศัยรวมกันเป็นชุมชน ค้นพบได้ในหลายแห่งทั่วประเทศ ทั้งในบริเวณที่ราบเจ้าพระยา บริเวณใกล้ชายฝั่งทะเล และบริเวณที่อยู่ลึกเข้าไปในแผ่นดินภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศ เราเห็นหลักฐานชุมชนโบราณได้จากภาพถ่ายทางอากาศ จะเห็นว่า ทั่วประเทศไทยมีชุมชนโบราณถึง ๑,๒๐๘ แห่ง เป็นแหล่งที่ผู้คนในสมัยโบราณอาศัยอยู่รวมกันเป็นบ้านเป็นเมือง

ชุมชนบางแห่งเล็ก ชุมชนบางแห่งใหญ่ ชุมชนที่ใหญ่มักมีความสำคัญ เช่น เมืองนครชัยศรีโบราณ ที่เป็นจังหวัดนครปฐม จากภาพถ่ายทางอากาศนั้น เราทราบได้อย่างไรว่า บริเวณใด เป็นชุมชนโบราณ คำถามนี้ดีมาก คำตอบก็คือ เราสังเกตจากแนวคูคันดิน คูคันดินที่ล้อมรอบชุมชนโบราณ อาจใช้เป็นแนวกำหนดขอบเขต หรือเพื่อป้องกันศัตรูจากภายนอก เพื่อให้เป็นเส้นทางคมนาคมเชื่อมต่อกับแม่น้ำ หรือทะเล หรือเพื่อเก็บกักน้ำไว้ใช้ สำหรับชุมชน

ร่องรอยที่แสดงถึงชุมชนโบราณทั้งหลาย ล้วนแต่เป็นหลักฐานสำคัญทางประวัติศาสตร์โบราณคดี ควรรักษาให้คงไว้เป็นสมบัติทางวัฒนธรรมของชาติ