การบูรณะวัดพระศรีรัตนศาสดาราม - สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ

การบูรณะวัดพระศรีรัตนศาสดาราม

เมื่อแรกสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ ขึ้นเป็นราชธานีแห่งสยามประเทศ ในปีพุทธศักราช ๒๓๒๕ นั้น พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชาธิราช พระปฐมบรมมหากษัตริยาธิราชเจ้า แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระราชนิเวศน์มณเฑียรสถาน ตั้งเป็นพระราชวังขึ้น เป็นที่ที่พระองค์ และพระราชสกุลวงศ์ ได้ประทับเป็นพระราชฐานอันสถาพรแห่งใหญ่ในกรุงรัตนโกสินทร์ มาตั้งแต่สมัยนั้นด้วย

พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ ๑ พระปฐมบรมกษัตริย์แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์

ในพระราชวังแห่งใหญ่ที่ได้สร้างขึ้นนี้ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชาธิราช ยังได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาพระมหาอารามขึ้น ทางด้านทิศตะวันออกเฉียงเหนือ แห่งพระราชวัง ประดิษฐานไว้ ซึ่งพระพุทธมหามณเฑียรสถาน อันวิจิตร ด้วยสรรพสิ่งงดงามนานา สำหรับเป็นที่สถิตพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร พระพุทธปฏิมา ซึ่งรจนา ด้วยแก้วมรกตอันวิเศษ เป็นประธานในพระมหาอาราม อันได้รับพระราชทานนามในกาลต่อมาว่า "วัดพระศรีรัตนศาสดาราม"

พระบรมมหาราชวัง รัชกาลที่ ๑ โปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาขึ้น เพื่อเป็นที่ประทับสำหรับพระองค์และพระราชสกุลวงศ์

วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เป็นพระมหาอารามหลวงที่ได้รับการสถาปนาให้เป็นพระอารามอย่างพระพุทธาวาส ไม่เป็นที่พึงมีพระภิกษุ หรือคณะสงฆ์ พำนักอยู่ประจำ ดังเช่นในพระอารามหลวงแห่งอื่นๆ ในบริเวณจังหวัดอันเป็นพระพุทธาวาสแห่งนี้ ยังประดิษฐานไว้ ด้วยศาสนสถานเป็นที่สถิตปูชนียวัตถุอันสำคัญยิ่ง เป็นที่ที่พระมหากษัตริยาธิราชเจ้าทรงนับถือ และเป็นที่เคารพสักการะ สำหรับประชาชนคนไทย มาแต่อดีตกาลเป็นลำดับมา

พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรหรือพระแก้วมรกตประดิษฐาน อยู่ภายในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม

พระพุทธมหามณเฑียรสถาน พระธรรมมหามณฑป พระมหาธาตุรัตนสถูปเจดีย์ กับทั้งบริวารสถานนานาเอนก เนื่องไปในจังหวัด วัดพระศรีรัตนศาสดารามล้วนได้รับการสถาปนาขึ้น ด้วยการอันวิจิตรประกิดพร้อมไปด้วยศิลปะลักษณะ เป็นไปตามคตินิยม ในแบบอย่างทางพุทธศิลป์ และวิจิตรศิลปกรรม ตามขนบนิยมอันสืบสาย "สกุลช่างชั้นสูงของไทย" ไว้อย่างเพียบพร้อม

วัดพระศรีรัตนศาสดาราม

พระมหากษัตริยาธิราชเจ้าแห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ทุกพระองค์ ทรงเป็นพระราชธุระในการบูรณะปฏิสังขรณ์ ซ่อมแซม สร้างเสริม และตกแต่ง ศาสนสถานแต่ละแห่ง ด้วยการทางสถาปัตยกรรม ประติมากรรม จิตรกรรม และประณีตศิลป์ อันวิจิตรนานาขึ้น ในพระมหาอารามแห่งนี้เนื่องๆ กันมา โดยลำดับ ในแต่ละรัชกาล ทั้งนี้เพื่อธำรงรักษาไว้ ซึ่งพระมหาอารามอันใหญ่ ด้วยเป็นที่สถิตพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร พระพุทธปฏิมากรสำคัญ เป็นที่ที่สมเด็จพระมหากษัตริยาธิราชเจ้า แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ ทรงนับถือยิ่ง และเป็นมิ่งขวัญของปวงชนชาวไทยทั่วประเทศ กับยังเป็นไป เพื่อความเป็นศรีสง่า แก่บ้านเมืองไทยเรานี้อีกโสดหนึ่งด้วย

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๓

วัดพระศรีรัตนศาสดารามได้รับการบูรณะปฏิสังขรณ์คราวใหญ่คราวแรก เมื่อรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่ออายุกรุงรัตนโกสินทร์ยั่งยืนยาวมาถึง ๕๐ ขวบปี กาลครั้งนั้นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าลูกยาเธอ และพระเจ้าน้องยาเธอ ช่วยกันอำนวยการบูรณะปฏิสังขรณ์ สร้างเสริมเติมแต่งพระมหาอารามนี้ เพื่อการเฉลิมสมโภชพระนคร ที่เจริญวัฒนาขึ้นมา จนถึง ๕๐ ขวบปี อันเป็นการควรปีติยินดีประการหนึ่ง กับเป็นการประกอบพระราชกิจ อันเป็นมหากุศลถวายเป็นศาสนบูชา แด่พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร ปูชนียวัตถุอันสำคัญยิ่งยวด อีกประการหนึ่ง

รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีการบูรณปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เป็นครั้งที่สาม เมื่อคราวสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ มีอายุครบ ๑๕๐ ปี

จนกระทั่งถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ซึ่งได้รับการสถาปนาขึ้น ในเวลาใกล้เคียง กับการก่อตั้งกรุงรัตนโกสินทร์ จนมาถึงรัชสมัยที่กล่าวนี้ อายุกรุงรัตนโกสินทร์ยืนยาวจะบรรจบครบ ๑๐๐ ปี ควรแก่ความยินดี ที่จะให้มีการฉลองสมโภชตามประเพณีนิยม ก็ในกาลสมัยเดียวกันนี้ วัดพระศรีรัตนศาสดารามมีอายุนาน จะบรรจบครบ ๑๐๐ ปี เช่นกัน ทัพสัมภาระที่ประกอบประกิดก่อสร้างขึ้น เป็นศาสนสถานทั่วไป ในพระมหาอารามก็ถดถอยหมดอายุ ไม่พอที่จะดำรงทรงสภาพต่อไปได้ ก็ปรักหักพักชำรุดอยู่ทั่วไป ไม่เป็นที่พึงเป็นไปในพระมหาอารามคู่บ้านคู่เมืองแห่งนี้ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงโปรดเกล้าฯ ให้จัดการบูรณะปฏิสังขรณ์ สร้างเสริม และตกแต่ง ด้วยความประณีตวิจิตรศิลป์ต่างๆ ให้บริบูรณ์ถาวร งดงาม ดีขึ้นคงเดิม เป็นการบูรณะพระมหาอารามแห่งนี้คราวใหญ่ เป็นครั้งที่สอง

พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ซึ่งเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร

ต่อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ประจวบด้วยอายุกาลของกรุงรัตนโกสินทร์ ตั้งมั่นเติบกล้ามาจนบรรจบครบ ๑๕๐ ปี ในปีพุทธศักราช ๒๔๗๕ เป็นโอกาสที่ทั้งทางราชการ และประชาชนชาวไทย ควรปีติยินดี ที่จะจัดให้มีการฉลองสมโภช ตามโบราณราชประเพณี ในการนี้ส่วนราชการได้คำนึงถึงธรรมเนียมอันพึงปฏิบัติมาแต่กาลคราวก่อนๆ ในการฉลองสมโภชพระนคร เป็นปฐม คือ จะต้องดำเนินการปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม พระมหาอารามคู่บ้านคู่เมือง ถวายเป็นศาสนบูชา ดังนั้น วัดพระศรีรัตนศาสดารามจึงได้รับการบูรณะปฏิสังขรณ์แก้ไขการชำรุดเสื่อมสภาพ ในศาสนสถานทั่วไปทั้งหมด ภายในพระมหาอารามให้คืนคงดีงาม ให้สมกับพระมหาอารามสำคัญแห่งเดียวของชาติสืบไป การบูรณะปฏิสังขรณ์คราวนี้ เป็นการคราวใหญ่ครั้งที่ ๓

การบูรณะหมู่พระธาตุเจดีย์ ภายในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม

กาลล่วงเลยมาจนกระทั่งถึงรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช กรุงรัตนโกสินทร์ราชธานีอันกว้างใหญ่ แห่งสยามประเทศ มีอายุกาลเจริญปีทวีขึ้นจะบรรจบครบ ๒๐๐ ปีในปีพุทธศักราช ๒๕๒๕ ส่วนราชการ และประชาชน ต่างก็เห็นพ้องต้องกันว่า เป็นโอกาสอันควรปีติยินดียิ่ง ที่ราชธานีอันเป็นที่ตั้งในการบริหารประเทศชาติบ้านเมือง ดำรงมั่นคงถาวร เจริญวัฒนาอย่างยากที่สมัยใดจะเทียบเสมอได้ สมควรที่จะร่วมกันจัดการฉลองสมโภช โดยโบราณราชประเพณี อันเป็นการแสดงออก ซึ่งความปีติยินดี เนื่องในการฉลองสมโภชอายุพระนคร

ซุ้มหน้าต่างหอพระมณเฑียรธรรม ลวดลายปูนปั้นปิดทองประดับกระจกที่ชำรุด ซึ่งต้องบูรณะ

ในการเตรียมงานฉลองสมโภช ๒๐๐ ปี กรุงรัตนโกสินทร์ เมื่อปีพุทธศักราช ๒๕๒๕ ทางราชการได้คำนึงถึงโบราณราชประเพณีว่า การจัดการฉลองกรุงรัตนโกสินทร์แต่อดีตกาล แต่ละคราวนั้น ได้มีการบูรณปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดารามขึ้นให้ใหม่หมด จนสวยงาม เพื่อถวายเป็นศาสนบูชา แด่พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรเป็นคราวใหญ่ทุกครั้งเช่นกัน ในโอกาสที่ทางราชการดำริ จัดงานฉลองสมโภช ๒๐๐ ปีกรุงรัตนโกสินทร์นี้ ควรที่จะได้ดำเนินการบูรณปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดารามถวายเป็นศาสนบูชา ตามโบราณราชประเพณี ดังที่พึงถือปฏิบัติเป็นธรรมเนียมอันดียิ่งประการหนึ่ง กับยังจะเป็นโอกาสในการที่จะอนุรักษ์ศิลปะสมบัติ ในด้านพุทธสถาปัตยกรรม ประติมากรรม จิตรกรรม และประณีตศิลป์ต่างๆ อันเป็นแบบแผนทางการช่างศิลปะไทยชั้นสูง ซึ่งตกทอดมาแต่อดีต ให้ดำรงอยู่เป็นที่ควรเชิดชู สำหรับบ้านเมืองสืบไป

สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้เสด็จไปทรงตรวจตราการบูรณปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เมื่อทรงว่างจากพระราชภารกิจประจำวัน

การดำเนินงานบูรณปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในโอกาสฉลองสมโภช ๒๐๐ ปีกรุงรัตนโกสินทร์ คราวนี้จัดเป็นงานใหญ่ ทางราชการได้จัดตั้งคณะกรรมการขึ้นคณะหนึ่ง ประกอบด้วยผู้ทรงคุณวุฒิในด้านศิลปกรรมไทยสาขาต่างๆ เพื่ออำนวยการ บูรณปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดารามแต่เนิ่นๆ ตั้งแต่ ปีพุทธศักราช ๒๕๑๙ มีเวลาทำการบูรณปฏิสังขรณ์ให้สำเร็จ เสร็จทันงานฉลองสมโภชพระนครนานถึง ๕ ปี

การบูรณะหมู่พระธาตุเจดีย์ภายในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม

กระบี่แบก ประจำฐานพระเจดีย์ทอง

การบูรณปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดารามคราวใหญ่ๆ ซึ่งดำเนินการให้สำเร็จ เพื่อร่วมในการฉลองสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์แต่ละครั้งๆ ในอดีตนั้น พระบาทสมเด็จพระมหากษัตริยาธิราชเจ้า ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งพระเจ้าลูกยาเธอบ้าง พระเจ้าน้องยาเธอบ้าง ให้ดำรงตำแหน่งแม่กอง ในด้านอำนวยการบูรณปฏิสังขรณ์พระมหาอารามให้สำเร็จลุล่วงเรียบร้อย ทันการฉลองสมโภชพระนครทุกครั้งทุกคราว ซึ่งถือเป็นธรรมเนียมตามโบราณราชประเพณีดังนี้มาโดยลำดับ

ในโอกาสดำเนินการบูรณปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม คราวฉลองสมโภช ๒๐๐ ปี กรุงรัตนโกสินทร์คราวนี้ คณะกรรมการอำนวยการบูรณปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ตระหนักในธรรมเนียมตามโบราณราชประเพณีดังกล่าว ประการหนึ่ง กับในส่วนการพิจารณาการดำเนินงานบูรณปฏิสังขรณ์ ย่อมจะต้องดำเนินการอนุรักษ์ศิลปะสมบัติ ในด้านศิลปกรรม มิให้ผิดแผกแปลกไปจากแบบแผนดั้งเดิม ซึ่งเป็นการประณีตละเอียดอ่อน เป็นปัญหาที่ต้องการการวินิจฉัย ด้วยความลุ่มลึก และรอบรู้ ในศิลป์และศาสตร์ทางศิลปกรรมไทย โดยผู้ทรงวุฒิเป็นเอตทัคคะในศิลปวิทยา เพื่อการชี้แนะวินิจฉัยให้คณะกรรมการ สามารถขจัดปัญหา และดำเนินงานลุล่วงไปได้อีกประการหนึ่งเป็นสำคัญ

องค์ประกอบของสถาปัตยกรรม ขณะทำการบูรณะ

โดยเหตุดังกล่าว คณะกรรมการอำนวยการบูรณะปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม จึงได้นำความขึ้นกราบบังคมทูล แด่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เพื่อขอรับพระมหากรุณาธิคุณ และพระบรมราชานุญาตโปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เป็นประธานกรรมการอำนวยการ บูรณะปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม และยังในส่วนพระบรมมหาราชวังอีกด้วย

ด้วยเดชะพระบารมีปกเกล้าปกกระหม่อม และพระมหากรุณาธิคุณอันล้นพ้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระบรมราชานุญาติ ให้สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี รับอัญเชิญ เสด็จเป็นแม่กองบูรณะปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม และพระบรมมหาราชวัง

การบูรณะจิตรกรรมฝาผนัง ภายในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม

ดังความปรากฏ ในคำกราบบังคมทูลรายงานการบูรณะปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม และพระบรมมหาราชวัง ตอนหนึ่งว่า

"ครั้งถึงปลายปีพุทธศักราช ๒๕๒๓ ใกล้เวลาที่จะมีการสมโภชพระนคร จึงได้ทรงพระกรุณา โปรดเกล้าโปรดกระหม่อม แต่งตั้งให้ข้าพระพุทธเจ้า เป็นประธานกรรมการอำนวยการบูรณะปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม และพระบรมมหาราชวัง ฉลองพระเดชพระคุณ คิดการดำเนินการให้แล้วเสร็จบริบูรณ์ ทันการกำหนดสมโภชพระนครให้จงได้"

หอระฆังระหว่างการบูรณะ

สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้ทรงรับพระราชภารกิจ ด้วยความเอาพระทัยใส่ ได้เสด็จมาทรงเป็นประธานในที่ประชุม คณะกรรมการบูรณะปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดารามเป็นประจำ เพื่อการกำหนดแผนงานบูรณะ การจัดหาทุนมาเพิ่มเติมงบประมาณในการใช้จ่าย ทรงพระราชทานพระราชวินิจฉัย และชี้นำการแก้ปัญหา ในการบูรณะปฏิสังขรณ์ ที่นอกเหนือไปจาก การเสริมสร้างความมั่นคงแข็งแรงสวยงามแล้ว ยังจะต้องอนุรักษ์แบบแผนศิลปกรรมแบบประเพณีไทยไว้ มิให้เปลี่ยนแปลงเป็นอื่นอีกด้วย

สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทรงกำกับตรวจตรา การบูรณปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ด้วยพระองค์เองเป็นประจำ โดยเฉพาะในเวลาเย็น ที่ทรงว่างจากพระราชภารกิจประจำวันด้านอื่นๆ แล้ว ยังไม่แต่ในยามปรกติเท่านั้น โอกาสใดที่เกิดมีปัญหา ในการบูรณปฏิสังขรณ์ ซึ่งนายด้านทำการซ่อม คณะกรรมการการบูรณะ ไม่อาจแก้ปัญหาในการดำเนินงาน ทั้งในทางกำหนด หรือตกลงทางรูปแบบศิลปะไทย หรือวิธีการอนุรักษ์ ให้ดำเนินไปได้ก็ดี สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ก็ทรงพระกรุณาเสด็จมาพระราชทานพระราชวินิจฉัย ด้วยพระปรีชาสามารถ และสุขุมคัมภีรภาพยิ่ง ในศิลป์และศาสตร์แห่งศิลปวิทยา ดังจะเห็นได้จากบันทึกความทรงจำในการบูรณะ วัดพระแก้ว ของ ดร. สุวิชญ์ รัศมิภูติ รองอธิบดีกรมศิลปากร (ปัจจุบันดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมศิลปากร) ตอนหนึ่งว่า

สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงรับพระราชภาระในการบูรณปฏิสังขรณ์งานต่างๆ ด้วย ความเอาพระทัยใส่ยิ่ง

"สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จมาเป็นองค์ประธานฯ งานจึงลุล่วงมาด้วยดี ที่ว่าด้วยดี หมายความว่า สามารถฟันฝ่าอุปสรรค จนเสร็จตามกำหนด ทั้งนี้ถ้าไม่ได้พระบารมีของพระองค์ท่านเป็นที่พึ่ง พระองค์ท่านทรงวินิจฉัย ตัดสินพระทัยเด็ดขาด ไม่มีใครกล้าอุทธรณ์ฎีกา งานจึงเริ่มดำเนินมาด้วยดี"

การบูรณปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เมื่อคราวฉลองสมโภช ๒๐๐ ปี กรุงรัตนโกสินทร์ คณะกรรมการอำนวยการปฏิสังขรณ์ได้ตระหนักเป็นอย่างดีว่า พระมหาอาราม และพระบรมมหาราชวังนั้น พระมหากษัตริยาธิราชเจ้า แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ทุกรัชกาล ได้ทรงสร้างสิ่งก่อสร้างอันจำเป็นจนครบถ้วน และงานสมบูรณ์พร้อมอยู่แล้ว

บริเวณวัดพระศรีรัตนศาสดาราม

การบูรณปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม และพระบรมมหาราชวัง ในครั้งนี้นับเป็นการบูรณะครั้งใหญ่ เป็นครั้งที่ ๔ นับแต่ได้สถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ ขึ้นเป็นราชธานีแห่งสยามประเทศ การบูรณะได้กระทำ โดยมุ่งผดุงรักษาแบบแผนของการช่าง และแบบอย่างศิลปะ ประเพณีไทย ร่วมกับวิทยาการสมัยใหม่ โดยเฉพาะเรื่องของการเสริมสร้างความมั่นคงแข็งแรง เพื่อการธำรงรักษา ให้เป็นศรีสง่าอยู่คู่กรุงรัตนโกสินทร์ เป็นเกียรติยศในแผ่นดินสืบไป

งานฉลองสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ครบ ๒๐๐ ปี ในสมัยรัชกาลที่ ๙
มีการประดับประดาโคมไฟอันงดงามวิจิตรตระการตารอบบริเวณพระบรมมหาราชวัง อันเป็นศรีสง่าแก่บ้านเมือง

การบูรณปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม แล้วเสร็จสำเร็จทันการฉลองสมโภช ๒๐๐ ปี กรุงรัตนโกสินทร์นี้ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้กราบบังคมทูล รายงานการบูรณะ ตอนหนึ่งว่า "กรมศิลปากร ตลอดจนผู้มีหน้าที่รับผิดชอบ ดำเนินการ และเหล่าช่างนายด้านทำการได้ลงมือ ปฏิสังขรณ์ตามโครงการ แต่เดือน ๙ ปีมะเส็ง นพศก จุลศักราช ๑๓๓๙ ตรงกับพุทธศักราช ๒๕๒๐ สืบมาจนถึงวันขึ้น ๗ ค่ำ เดือน ๕ ปีจอ จุลศักราช ๑๓๔๓ ตรงกับพุทธศักราช ๒๕๒๕ ประมวลเวลาที่เหล่าช่างและเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องทุกฝ่าย ได้ทำการมาด้วยความวิริยะอุตสาหะยิ่ง เป็นเวลาถึงกว่า ๔ ปี สิ้นเงิน ๓๕๐ ล้านบาท การแล้วเสร็จทุกสิ่งสรรพ สมดังพระราชประสงค์ทุกประการ"

พระราชภารกิจอันยิ่งใหญ่ และสำคัญที่สุดในการอนุรักษ์มรดกของชาติของ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เห็นจะไม่มีการใดยิ่งใหญ่ และสำคัญเท่ากับทรงได้รับพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็นแม่กองงานบูรณะปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม และพระบรมราชวัง ซึ่งทรงเป็นสมเด็จเจ้าฟ้าหญิงพระองค์แรกแห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ ที่ได้รับ พระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้ทรงเป็นแม่กองอำนวยการบูรณะปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม และพระบรมมหาราชวัง ซึ่งอดีตกาลนั้น แม่กองอำนวยการบูรระปฏิสังขรณ์ ล้วนแต่เป็นสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ พระเจ้าน้องยาเธอ ที่เป็นชายทั้งสิ้น

งานฉลองสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ครบ ๒๐๐ ปี ในสมัยรัชกาลที่ ๙ มีการประดับประดาโคมไฟอันงดงามวิจิตรตระการตา รอบบริเวณพระบรมมหาราชวัง อันเป็นศรีสง่าแก่บ้านเมือง

วัดพระศรีรัตนศาสดาราม และพระบรมมหาราชวัง ได้รับการบูรณะปฏิสังขรณ์ ให้คืนคงสภาพมั่นคงแข็งแรง สามารถผดุงรักษา แบบแผนทางการช่าง และรูปลักษณะ ทางศิลปะประเพณีไทย งานสรรพสมบูรณ์พร้อมอยู่ ในโอกาสฉลองสมโภช ๒๐๐ ปี กรุงรัตนโกสินทร์ เป็นศรีสง่าแก่บ้านเมือง ดังเห็นอยู่ในปัจจุบันนี้ ก็เนื่องด้วยพระบารมี สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงรับพระราชภารกิจ เอาพระทัยใส่ ในการกำกับดูแลอย่างขะมักเขม้น โดยไม่ทรงเห็นแก่ความเหนื่อยยาก

บ่อยครั้งที่พสกนิกรได้รับทราบจากสื่อมวลชนว่า เมื่อทรงว่างจากพระราชภารกิจประจำวันในเวลาเย็น ได้เสด็จเป็นการส่วนพระองค์ ไปทรงตรวจตราการบูรณะปฏิสังขรณ์ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม และพระบรมมหาราชวัง คราวละนานๆ ซึ่งเป็นที่ชื่นชมโสมนัส ในพระวิริยะอุตสาหะ และพระราชศรัทธาเป็นที่ยิ่ง สมดังที่ทรงเป็นพระผู้ทรงพระราชูปถัมภกมรดกศิลปกรรมไทยโดยแท้

หัวข้อก่อนหน้า