สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ / เล่มที่ ๒๓ / เรื่องที่ ๙ ระบบวิทยุ / สำหรับเด็กระดับเล็ก

ทุกคนคงจะเคยเปิดวิทยุฟังเพลง หรือฟังข่าวกัน บางคนอาจสงสัยว่า เสียงเพลงจากวิทยุนั้น มาจากที่ไหน และมาได้อย่าง ไร เสียงเพลงจากวิทยุส่งมาจากสถานีวิทยุกระจายเสียง โดยส่งมาเป็นคลื่นที่เรียกกันว่า "คลื่นวิทยุ" บางคนอาจเคยสังเกตเห็นว่า เมื่อโยนก้อนหินลงในสระน้ำ หรือเวลาที่มีคนกระโดดลงสระว่ายน้ำนั้น น้ำจะกระเพื่อมเป็นลูกคลื่นกระจายออกไปทุกทิศทาง คลื่นวิทยุจากสถานีกระจายเสียง ก็คล้ายกับคลื่นในสระน้ำ เพียงแต่ว่า คลื่นวิทยุเป็นคลื่นที่วิ่งไปในอากาศ หรือสุญญากาศ และเราไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตา คลื่นวิทยุจะนำเอาเสียงเพลงจากสถานีวิทยุกระจายเสียง แพร่กระจายออกรอบทิศทาง โดยอาศัยเสาอากาศที่มีความสูง เครื่องรับวิทยุจะใช้เสาอากาศจับเอาคลื่นวิทยุนั้น และนำมาแปลงเป็นสัญญาณไฟฟ้า สัญญาณไฟฟ้าจะถูกขยายให้มีกำลังแรงขึ้น แล้วจึงไปขับตัวลำโพงให้เกิดเสียงเพลงให้เราได้ฟังอีกทอดหนึ่ง

การที่เราหมุนปุ่มวิทยุให้มีเสียงดังมากดังน้อยนั้น ก็เป็นการเปลี่ยนกำลังขยายสัญญาณไฟฟ้าให้ขยายมากหรือน้อยนั่นเอง ถ้าขยายมากเสียงเพลง ก็จะดังมาก ถ้าขยายน้อยเสียงเพลง ก็จะค่อย ในเวลาเดียวกันจะมีสถานีวิทยุกระจายเสียงหลายๆ สถานี กระจายเสียงพร้อมๆ กัน ทำให้เราสามารถเลือกฟังสถานีใดสถานีหนึ่งได้ โดยการหมุนปุ่มเลือกสถานีของเครื่องรับวิทยุนั่นเอง

นอกจากวิทยุที่ใช้ฟังเพลงและข่าวแล้ว ยังมีอย่างอื่นอีกมากมาย ที่ใช้คลื่นวิทยุในการส่งสัญญาณ ยกตัวอย่างเช่น โทรศัพท์มือถือ การติดต่อระหว่างสนามบินกับกัปตันบนเครื่องบิน การติดต่อระหว่างโลกและดาวเทียมที่หมุนรอบโลก หรือยานอวกาศที่ถูกส่งไปสำรวจอวกาศ หรือดาวดวงอื่น เป็นต้น วิทยุที่เรามีนั้น ควรจะรักษาให้ใช้ได้นานๆ การรักษาก็ทำได้ง่ายมากคือ อย่าให้วิทยุตกลงมาจากที่สูง อย่าให้มีอะไรมากระแทก หรือทุบมัน ควรหมั่นเช็ดให้สะอาด เวลาเช็ดทำความสะอาด ควรใช้ผ้าชุบน้ำ แล้วบิดให้แห้ง แต่จะต้องดึงปลั๊กไฟออกเสียก่อน อย่าให้วิทยุไปถูกน้ำ หรือจุ่มในน้ำเป็นอันขาด เวลาหมุนปุ่มต่างๆ ควรหมุนเบาๆ ด้วยความทะนุถนอม