สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ / เล่มที่ ๓ / เรื่องที่ ๑๐ ช้าง / สำหรับเด็กระดับเล็ก

คนไทยรู้จักช้างมานานแล้ว ในสมัยโบราณ เราใช้ช้างทำสงคราม แม่ทัพต้องขี่ช้างรบกัน เรียกว่า "ชนช้าง" การชนช้างครั้งสำคัญ และน่าจดจำที่สุด คือ การชนช้างระหว่างสมเด็จพระนเรศวรมหาราชของไทยกับพระมหาอุปราชของพม่า ซึ่งสมเด็จพระนเรศวรมหาราชเป็นฝ่ายชนะ

ช้างมีรูปร่างประหลาด เป็นสัตว์บกที่ใหญ่ที่สุด ตัวใหญ่แต่หัวเล็ก ขาใหญ่แข็งแรงสี่ขา มีงวงยาวถึงพื้น งวงนั้น คือ จมูก ที่อาจใช้จับ ดึง ยก ลากสิ่งของได้ ช้างใช้งวงสำหรับจับอาหารใส่ปาก งวงช้างอ่อนไหว และแกว่งไปมาได้ง่าย เพราะไม่มีกระดูกแข็งอยู่ภายใน ที่โคนงวงติดกับปาก มีงาสีขาวปลายแหลมคู่หนึ่งยื่นออกมาข้างหน้า งาก็คือ เขี้ยว ซึ่งยาวแหลมยื่นออกมานอกปากมากกว่าเขี้ยวของสัตว์อื่น ช้างใช้งาเป็นอาวุธสำหรับต่อสู้ศัตรู ตาช้างเล็กมากเมื่อเทียบกับลำตัว แต่สามารถมองเห็นสิ่งต่างๆ ได้ดี และเห็นได้ไกลๆ หูช้างเป็นแผ่นใหญ่เหมือนพัด โบกไปมาอยู่เสมอ เมื่อมันกางใบหูออก จะได้ยินเสียงจากที่ไกลๆ ดีขึ้น ในประเทศไทยเรามีทั้งช้างป่า และช้างบ้าน ช้างบ้าน คือ ช้างป่าที่คนจับมาเลี้ยงแล้วนำมาฝึกไว้ใช้งาน ต่อมา มีลูกหลานออกมามากมาย จนกลายเป็นสัตว์เลี้ยงเช่นเดียว กับวัวควาย ช้างบ้านมีมากในภาคกลางของประเทศไทย ช้างเป็นสัตว์ฉลาด สามารถฝึกให้เชื่อง แล้วนำไปใช้งานได้หลายอย่าง เช่น ใช้บรรทุกของ และลากซุง ช้างมีกำลังมาก และสามารถขึ้นเขาได้ดี จึงเป็นสัตว์ชนิดเดียวที่อาจช่วยทำไม้ในป่าได้