สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ / เล่มที่ ๓๐ / เรื่องที่ ๔ กฎหมายตราสามดวง / สำหรับเด็กระดับเล็ก

เด็กๆ จะรู้สึกอย่างไร ถ้ามีคนมารังแกเรา ถ้ามีคนมาขโมยจักรยานของเราไป ถ้ามีคนยืมเงินของพ่อแม่เราไป แล้วไม่ยอมใช้คืน ถ้ามีคนขับรถมาชนน้องเรา แล้วขับรถหนีไป ถ้ามีคนใช้มีดฟันสุนัขที่เรารักจนตาย ถ้ามีคนมาหาว่า เราทำผิด โดยที่เราไม่ได้ทำ ฯลฯ เด็กๆ คงจะรู้สึกว่า มันไม่ยุติธรรมเลย ที่เขาเหล่านั้นทำกับเราและครอบครัวของเราอย่างนั้น ด้วยเหตุนี้บ้านเมืองจึงต้องมีกฎหมาย เพื่อคุ้มครอง และช่วยให้ทุกคนอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข ไม่ละเมิดสิทธิของกันและกัน และให้ความยุติธรรมแก่ทุกคน กฎหมายเป็นกฎหรือระเบียบที่ประเทศหรือรัฐบัญญัติ กำหนดขึ้น สำหรับใช้บังคับให้พลเมืองของประเทศปฏิบัติตาม เพื่อความสงบสุขในการอยู่ร่วมกัน สิ่งที่กำหนดไว้ในกฎหมายย่อมเป็นสิ่งที่ได้รับการพิจารณาไตร่ตรอง และกลั่นกรองมาแล้วเป็นอย่างดีว่า เป็นสิ่งที่เหมาะสม และให้ความยุติธรรมแก่ประชาชนอย่างแท้จริง ถ้ามีคนพูดถึงกฎหมายตราสามดวง เด็กๆ คงสงสัยว่า เป็นกฎหมายอะไร ทำไมจึงต้องมีตราสามดวง และตราสามดวงนั้นคือ ตราอะไร กฎหมายตราสามดวงเป็นกฎหมายของไทยโบราณที่มีขึ้นใน รัชกาลที่ ๑ มีตราประทับ ๓ ดวง คือ ตราพระราชสีห์ ตราพระคชสีห์ และตราบัวแก้ว ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของการปกครองหัวเมืองฝ่ายเหนือ ฝ่ายใต้ และหัวเมืองชายทะเลตะวันออกตามลำดับ การมีตรา ๓ ดวงประทับ จึงหมายความว่า เป็นกฎหมายที่บังคับใช้ทั่วราชอาณาจักรของประเทศไทยในขณะนั้น ปัจจุบันเรามีกฎหมายต่างๆ ที่ได้รับการปรับปรุงให้ทันสมัยขึ้น และเลิกใช้กฎหมายตราสามดวงแล้ว แต่กฎหมายตราสามดวงยังคงมีประโยชน์ ทำให้เราทราบถึงสภาพของสังคมไทยโบราณในด้านต่างๆ ได้อย่างชัดเจน