การสถาปนาสมณศักดิ์พระสงฆ์ญวนและพระสงฆ์จีน - สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ
 
สารานุกรมไทย
สำหรับเยาวชน  เมนู 32
เล่มที่ ๓๒
เรื่องที่ ๑ ตาลปัตร พัดยศ และสมณศักดิ์
เรื่องที่ ๒ หุ่นกระบอกไทย
เรื่องที่ ๓ หนังสือโบราณของไทย
เรื่องที่ ๔ สิทธิมนุษยชน
เรื่องที่ ๕ เส้นแบ่งเขตแดนระหว่างประเทศ
เรื่องที่ ๖ ชีวสนเทศศาสตร์
เรื่องที่ ๗ การยศาสตร์
เรื่องที่ ๘ นาโนเทคโนโลยี
เรื่องที่ ๙ โรคออทิซึม
รายชื่อผู้เขียน

กลับหน้าแรก

สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ / เล่มที่ ๓๒ / เรื่องที่ ๑ ตาลปัตร พัดยศ และสมณศักดิ์ / การสถาปนาสมณศักดิ์พระสงฆ์ญวนและพระสงฆ์จีน

 การสถาปนาสมณศักดิ์พระสงฆ์ญวนและพระสงฆ์จีน
การสถาปนาสมณศักดิ์พระสงฆ์ญวนและพระสงฆ์จีน

นอกจากธรรมเนียมปฏิบัติ ที่พระมหากษัตริย์จะทรงแต่งตั้งคณะสงฆ์ไทยให้มีสมณศักดิ์ และพระราชทานพัดยศ เป็นเครื่องประกอบเกียรติยศตามลำดับชั้นสมณศักดิ์แล้ว ยังมีการพระราชทานสมณศักดิ์พัดยศแก่พระสงฆ์อนัมนิกาย หรือพระญวน และแก่พระสงฆ์จีนนิกาย หรือพระจีนอีกด้วย โดยเริ่มมีขึ้นในรัชกาล พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในหนังสือ ตาลปัตร พระนิพนธ์ของหม่อมเจ้าดวงจิตร จิตรพงศ์ กล่าวถึงมูลเหตุ การตั้งสมณศักดิ์พระสงฆ์ญวน และพระสงฆ์จีนว่า สืบเนื่องจากการที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ ทรงคุ้นเคยกับพระสงฆ์ญวน คือ องฮึง แต่ครั้งที่ทรงพระผนวชอยู่ในรัชกาลที่ ๓ โดยทรงสอบถามองฮึง เกี่ยวกับเรื่องนิกายมหายาน ซึ่งเป็นพระพุทธศาสนาของพระญวน จึงทรงคุ้นเคยและโปรดอัธยาศัย ครั้นเมื่อเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติแล้ว จึงทรงให้การสนับสนุน และทรงปฏิสังขรณ์วัด ที่องฮึงเป็นเจ้าอาวาส พระสงฆ์ญวนจึงได้มีโอกาสเข้าเฝ้าแหน ตั้งแต่รัชกาลที่ ๔ และยังได้เข้าไปทำพิธีกงเต๊ก ในการพระบรมศพ และพระศพเจ้านายอยู่เนืองๆ ในรัชกาล พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระสงฆ์ญวนก็ได้เข้าไปทำพิธีกงเต๊ก ในการพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และงานพระศพ สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ จึงทรงพระราชปรารภ ถึงความภักดีของพระสงฆ์ญวน รวมทั้งพระสงฆ์จีนที่เข้ามาทำพิธีถวายในครั้งนั้น ทรงพระราชดำริว่า พวกญวนทั้งพระและคฤหัสถ์ ซึ่งมีอยู่ในพระราชอาณาเขตในเวลานั้น เป็นแต่มีเชื้อสายญวนเกิดในพระราชอาณาเขตเช่นเดียวกับพวกมอญ และพระสงฆ์มอญก็ได้รับการถวายสมณศักดิ์อย่างพระสงฆ์ไทย จากพระเจ้าแผ่นดิน ในรัชกาลก่อนเช่นกัน จึงสมควรจะทรงตั้งพระสงฆ์ญวนให้มีสมณศักดิ์ด้วย แต่พระสงฆ์ญวนถือนิกายมหายาน จะเข้าทำกิจพิธีสงฆ์ร่วมกับพระสงฆ์ไทย อย่างพระสงฆ์มอญไม่ได้ จึงทรงพระราชดำริให้มีทำเนียบสมณศักดิ์ สำหรับพระสงฆ์ญวนขึ้นต่างหาก และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีสมณศักดิ์ สำหรับพระสงฆ์จีนในคราวเดียวกันด้วย ทรงเลือกสรรพระสงฆ์ญวนที่เป็นคณาจารย์ ตั้งเป็นตำแหน่งพระครูเจ้าคณะใหญ่ และพระครูเจ้าคณะรอง พระปลัดและรองปลัด ส่วนพระสงฆ์จีนตำแหน่งหัวหน้า เป็นตำแหน่งพระอาจารย์ และมีตำแหน่งพระปลัด เช่นเดียวกับของพระสงฆ์ญวน และพระราชทานสัญญาบัตร มีราชทินนามกับพัดยศ ซึ่งจำลองแบบพัดพระไทย แต่ทำให้มีขนาดย่อมลง


พัดยศพระสงฆ์ฝ่ายอนัมนิกาย
๑. พัดยศเจ้าคณะใหญ่ เป็นพัดที่สร้างขึ้นใหม่
๒. พัดยศเจ้าคณะใหญ่ เป็นพัดของเดิม
๓. พัดยศปลัดขวา
๔. พัดยศปลัดซ้าย
๕. พัดยศรองปลัดขวา

พระสงฆ์ญวนและพระจีนจะได้เข้าเฝ้าในการพระราชพิธี เช่น การพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา ถวายรูปเทียน และกิมฮวยอั้งติ้ว เป็นประจำทุกปี จนถึงปัจจุบันนี้ และในการพระราชพิธีใหญ่ๆ บางพิธี หากทรงสร้างพัดรองพระราชทานพระสงฆ์ไทย ก็มักจะทรงให้สร้างพระราชทานพระสงฆ์ญวน และพระสงฆ์จีน ที่เข้าไปร่วม ในการพระราชพิธีนั้นๆ ด้วย เช่น ไปทำกงเต๊กงานพระศพ แต่พัดที่พระราชทานพระสงฆ์ญวน และพระสงฆ์จีนจะมีขนาดเล็กและด้ามสั้น มีลวดลายคล้ายกับพัดที่พระราชทานแก่พระสงฆ์ไทยในงานนั้นๆ


พัดยศพระสงฆ์ฝ่ายจีนนิกาย
๑. พัดยศเจ้าคณะใหญ่ เป็นพัดสร้างใหม่ในรัชกาลปัจจุบัน
๒. พัดยศปลัดซ้าย
๓. และ ๔. พัดยศคณานุกรม (ฐานานุกรม) เจ้าคณะใหญ่
หัวข้อก่อนหน้า หัวข้อถัดไป