สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ / เล่มที่ ๙ / เรื่องที่ ๘ ฟันและเหงือกของเรา / บทนำ

ฟันของเรามี ๒ ชุด คือ ฟันชุดแรก เรียกว่า ฟันน้ำนม ฟันชุดที่ ๒ เรียกว่า ฟันแท้
ฟันน้ำนมครบ ๒๐ ซี่	ฟันน้ำนม มี ๒๐ ซี่ แบ่งอยู่ในขากรรไกรบน ๑๐ ซี่ และอยู่ในขากรรไกรล่าง ๑๐ ซี่ ในแต่ละขากรรไกร จะมีฟันหน้าหรือฟันตัด (incisor) ๔ ซี่ ฟันเขี้ยว (canine) ๒ ซี่ และฟันกราม (molar) ๔ ซี่ ฟันน้ำนมซี่แรกจะ ปรากฏให้เห็นในช่องปากเป็นฟันตัด เมื่ออายุได้ประมาณ ๖ เดือน การขึ้นของฟันน้ำนมจะดำเนินเรื่อยไป และขึ้นครบทุกซี่ เมื่ออายุได้ประมาณ ๒ ขวบครึ่ง

ฟันแท้มี ๓๒ ซี่ แบ่งอยู่ในขากรรไกรบน ๑๖ ซี่ และอยู่ในขากรรไกรล่าง ๑๖ ซี่ ในแต่ละขากรรไกรมีฟัน หน้าหรือฟันตัด ๔ ซี่ ฟันเขี้ยว ๒ ซี่ ฟันกรามน้อย (premolar) ๔ ซี่ และฟันกราม ๖ ซี่ ฟันแท้ซี่แรกขึ้น ปรากฏให้เห็นในช่องปาก เป็นฟันกรามซี่ที่หนึ่ง ซึ่งขึ้น เรียงต่อจากฟันกรามน้ำนมเมื่อเด็กอายุได้ประมาณ ๖ ปี ฟันน้ำนมซี่แรกคือ ฟันหน้า จะเริ่มหลุดและมีฟันแท้ซึ่ง เป็นฟันหน้าเช่นกันขึ้นแทนที่ เมื่อเด็กอายุได้ประมาณ ๗ ขวบ สีของฟันแท้จะเหลืองเข้มกว่าสีของฟันน้ำนม สังเกตเห็นได้ชัด การหลุดของฟันน้ำนมและมีฟันแท้ ขึ้นมาแทนที่ จะดำเนินไป จนอายุได้ประมาณ ๑๑ ปี ฟันน้ำนมก็หลุดหมด และมีฟันแท้ขึ้นแทนครบทุกซี่ การขึ้นของฟันแท้จะดำเนินไปจนครบทุกซี่เมื่ออายุได้ประมาณ ๑๘-๒๐ ปี แต่บางคน ฟันกรามซี่ที่ ๓ ไม่สามารถจะขึ้นได้ เนื่องจากมีเนื้อที่ไม่พอ เรียกว่า ฟันชน หรือฟันคุด (impacted teeth) แต่บางคนก็ไม่มีฟันกรามซี่ที่ 3 ดังกล่าว เนื่องจาก ไม่มีหน่อฟัน (tooth bud)

ฟันแท้ครบ ๓๒ ซี่