สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ / เล่มที่ ๙ / เรื่องที่ ๘ ฟันและเหงือกของเรา / การทำความสะอาด

การทำความสะอาด แม้เด็กเล็กฟันน้ำนมยังไม่ขึ้นปรากฏให้เห็นก็ตาม ควรได้รับการทำความสะอาดในช่องปากเป็นประจำ กล่าวคือ ภายหลังการดูดนมแล้ว ควรให้ดูดหรือดื่มน้ำตามทันที เพื่อเป็นการชะล้างคราบน้ำนม นอกจากนี้ ควรใช้ผ้านิ่มๆ ที่สะอาด ชุบน้ำแห้งหมาดๆ ถูบริเวณสันเหงือกเบาๆ เป็นการเช็ดทำความสะอาด และฝึกความเคยชินให้แก่เด็ก เมื่อมีฟันน้ำนมขึ้นแล้ว จะไม่เกิดปัญหาเรื่องการแปรงฟันให้แก่เด็ก
การใช้ผ้าทำความสะอาดฟันให้เด็ก	เมื่อฟันน้ำนมขึ้นแล้ว เด็กจะชอบกัดและแทะอาหารที่เป็นชิ้น เศษอาหารมักจะติดตามซอกฟัน ภายหลังรับประทานอาหารแล้ว ควรแปรงฟัน และใช้เส้นใยไหม หรือเส้นใยไนลอน ทำความสะอาด ระหว่างซอกฟันด้วย
การเลือกใช้แปรงสีฟัน ควรเลือกแปรงสีฟันที่มีขนาดพอเหมาะ คือ ไม่เล็กหรือใหญ่เกินไป ขนแปรงจะต้องนิ่ม หน้าของขนแปร ตัดเรียบเสมอกัน ขนแปรงอาจทำจากเส้นใยไนลอน หรืออาจทำจากขนสัตว์ เช่น ขนหมู แปรงที่ใช้งานจนกระทั่ง ขนแปรงแตก งอ บานออกจากแถวขนแปรง เป็นแปรงที่หมดสภาพการใช้งาน ควรหามาทดแทนใหม่
ลักษณะของแปรงสีฟันที่ดี
วิธีแปรงฟัน การแปรงฟันมีหลายวิธี วิธีที่ง่ายคือ ถือหลักว่า ทิศทางการแปรงจะต้องแปรงจากเหงือกไปสู่ฟัน การวางแปรง จะต้องวางให้ขนแปรงทาบขนานไปกับตัวฟัน ให้ขนแปรงบางส่วนสัมผัสเหงือกบริเวณคอฟัน กดขน แปรงให้แนบกับฟันและเหงือก บิดข้อมือให้ขนแปรงผ่านจากเหงือกไปสู่ฟัน ขนแปรงบางส่วนจะชอนเข้าไป ทำความสะอาดระหว่างซอกฟัน และขนแปรงส่วนที่สัมผัสขอบเหงือก จะช่วยทำการนวดเหงือกด้วย ในขณะแปรงฟัน การแปรงฟันจำเป็นจะต้องแปรงตัวฟัน ด้านติดกระพุ้งแก้ม ตัวฟันด้านติดกับลิ้น และหน้าสบของฟันด้วย นอกจากนี้การทำความสะอาดฟันให้ถูกต้อง จำเป็นต้องใช้เส้นใยไนลอน ทำความสะอาดซอกฟันด้านที่ติดกันอีกด้วย
การวางตุ่มยางทำความสะอาดฟัน จะวางสอดปลายตุ่มยางเข้าระหว่างซอกฟัน โดยให้แนวตุ่มยางทำมุมกับแนวฟันราว ๔๕ องศา คลึงเบาๆ โดยการโยกตุ่มยางให้หมุนอยู่กับที่แล้วบิดตุ่มยางออกไปทางด้านสบของฟัน
การทำความสะอาดฟันปลอมชนิดติดแน่นบางส่วน นอกจากต้องแปรงฟันดังกล่าวแล้ว ยังจำเป็นต้องใช้เส้นใยไนลอน สอดเข้าทำความสะอาดใต้สะพานฟันอีกด้วย ส่วนฟันปลอมชนิดถอดได้จะต้องถอดออกล้าง และแปรงทำความสะอาด ด้วยสบู่หรือยาสีฟันทุกครั้งหลังอาหาร

แปรงสีฟันเมื่อใช้แล้ว ควรสลัดขนแปรงให้แห้ง วางหรือแขวนในที่ที่มีลมโกรก และมีแสงแดดส่องถึงได้บ้าง ไม่ควรเก็บไว้ในกล่องหรือตลับ เพราะจะทำให้ขนแปรงไม่แห้ง มีเชื้อราเกิดขึ้นที่ซอกขนแปรง	การแปรงฟันหน้าล่าง ด้านติดกับลิ้น
การตรวจสุขภาพในช่องปาก ควรพบทันตแพทย์อย่างน้อยปีละครั้ง เพื่อตรวจสุขภาพฟันและเหงือก เมื่อพบฟันผุ หรือพบโรคของเหงือก จะได้ทำการรักษาได้ทันท่วงที นอกจากนี้ยังจะได้รับคำแนะนำว่า ในช่วงเวลาที่ผ่านมา มีข้อบกพร่องในการรักษาสุขภาพฟันและเหงือกอย่างไร จะได้ถือเป็นแนวทางปฏิบัติได้ถูกต้องต่อไป