สารานุกรมไทย
สำหรับเยาวชน
เมนู 9
|
สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ / เล่มที่ ๙ / เรื่องที่ ๙ เวชศาสตร์ ชันสูตร / บทนำ
บทนำ
การวิเคราะห์สารเคมีในร่างกาย
งานวิเคราะห์สารเคมีที่อยู่ในสิ่งส่งตรวจ
เช่น เซรุ่ม (serum) พลาสมา (plasma) น้ำไขสันหลัง (cerebrospinal fluid)
ปัสสาวะ (urine) ฯลฯ เพื่อประโยชน์ในการวินิจฉัยโรค
และทำนายอาการของโรคนั้น สามารถแบ่งออกเป็น ๒ ประเภทใหญ่ๆ
ตามผลของการวิเคราะห์ คือ
๑. คุณภาพวิเคราะห์ (qualitative analysis)
เป็นการวิเคราะห์ โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อต้องการตรวจสอบว่า
มีสารชนิดนั้นๆ
อยู่ในตัวอย่างที่ส่งตรวจหรือไม่ ผลการวิเคราะห์จึงมักรายงานเป็นผลบวก
หรือผลลบ แต่บางครั้งอาจมีการจัดลำดับขั้นของผลบวกออกเป็นช่องกว้างๆ
ตามปริมาณของสารที่มีอยู่ในสารตัวอย่างคือ ๑+ ๒+ ๓+ และ ๔+
วิธีวิเคราะห์ให้ได้ผลประเภทนี้มีใช้อยู่ไม่มากนัก แต่ก็มีประโยชน์มากในการตรวจสอบเบื้องต้น
(secreeningtest) จึงเป็นที่นิยมใช้กันทั่วไป
เนื่องจากวิธีวิเคราะห์ประเภทนี้มักทำได้ง่าย รวดเร็ว และประหยัด
๒. ปริมาณวิเคราะห์ (quantitative analysis)
เป็นวิธีที่ใช้กันมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการวิเคราะห์สารเคมี
โดยอาศัยปฏิกิริยาทางเคมี
เนื่องจากการวิเคราะห์ประเภทนี้ ให้ผลเป็นปริมาณของสารนั้นๆ
ดังนั้นวิธีวิเคราะห์ จึงต้องใช้เครื่องมือเป็นเครื่องช่วยในการวิเคราะห์ เพื่อให้ได้ผลการวิเคราะห์ ที่ถูกต้องแม่นยำ
เครื่องมือทางวิทยาศาสตร์ที่นำมาใช้ประโยชน์ในการวิเคราะห์สารเคมีในร่างกายนั้น
มีอยู่มากมายหลายชนิด และมีหลักการวิเคราะห์ที่แตกต่างกันไป อย่างไรก็ตาม
หลักการตรวจวิเคราะห์ที่ใช้มากก็คือ สเปกโทรโฟโตเมตรี ของการดูดกลืนแสง
(absorption spectrophotometry) และสเปกโทรเมตรีของการคายคลื่นแสง
(emission spectrophotomety)
สเปกโทรโฟโตเมตรีของการดูดกลืนแสง เป็นการเปรียบเทียบสีที่เกิดขึ้นจากตัวอย่างส่งตรวจ กับสีของน้ำยามาตรฐาน
สีที่เปรียบเทียบนี้อาจเป็นสีของตัวอย่างส่งตรวจเอง
หรือสีที่เกิดขึ้นจากปฏิกิริยาทางเคมีก็ได้
โดยความเข้มของสีที่เกิดขึ้นนั้น จะเป็นปฏิภาคกับปริมาณของสารนั้นๆ
ที่มีอยู่ในตัวอย่างส่งตรวจ
การเปรียบเทียบตามความเข้มของสีนั้น อาศัยหลักของการดูดกลืนแสง
(absorbition) ในช่วงคลื่นบางขนาด อาทิเช่น
การที่เราเห็นสารละลายบางชนิดมีสีน้ำเงิน ก็เพราะสารละลายนั้นดูดกลืนเอาแสงที่มีความยาวคลื่นในช่วยของแสงสีเหลือง
ส้ม แดง
ไป และยอมให้แสงที่มีสีน้ำเงินลอดผ่านไปได้ เราจึงเห็นสารละลายนั้นมีสีน้ำเงิน
ยิ่งสารละลายนั้น ดูดกลืนแสงสีเหลืองและแดงไปมากเท่าใด
เราก็จะเห็นสารละลายนั้นมีสีน้ำเงินเข้มยิ่งขึ้น
ปริมาณการดูดกลืนแสงดังกล่าวนี้ จึงขึ้นกับความเข้มของสีที่ปรากฏในสารละลายนั้นๆ
กล่าวคือ ยิ่งมีสารที่มีสีมาก ก็จะดูดกลืนแสงในบางช่วงคลื่นได้มากด้วย
ดังนั้น เมื่อให้ลำแสงผ่านเข้าไปในสารละลายที่มีสี
จำนวนแสงที่ถูกดูดกลืนไป จะแสดงถึงปริมาณของสารที่มีสีในสารละลายนั้น
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
เมื่อใช้ลำแสงที่มีความยาวคลื่นแสงในช่วงที่สารมีสีนั้นดูดกลืนได้มากที่สุด
เครื่องมือทางวิทยาศาสตร์ที่อาศัยหลักการเปรียบเทียบสี โดยอาศัยการดูดกลืนแสง ที่ใช้บ่อยในการวิเคราะห์สารเคมีในร่างกาย
คือ โฟโตมิเตอร์ที่ใช้กระจกกรองแสง (filter photometer)
สเปกโทรโฟโตมิเตอร์ (spectrophotometer) และฟลูออโรมิเตอร์ (flourometer)
นอกจากเครื่องมือที่กล่าวมานี้ ยังมีเครื่องมืออื่นๆ
ที่เกี่ยวข้องกับการวิเคราะห์สารเคมีในร่างกายอีกมากมายหลายชนิด
แต่ละชนิดมีหลักการวิเคราะห์แตกต่างกันมากมาย จนไม่อาจกล่าวได้หมด เช่น
อะตอมิกแอบซอร์พชันสเปกโทรโฟโตมิเตอร์ (automic absorption
spectrophotometer) อินฟราเรดสเปกโทรโฟโตมิเตอร์ (IR spectrophotometer)
เนฟีโลมิเตอร์ (nephelometer) โครมาโตกราฟี (chromatography)
อิเล็กโทรโฟรีซีส (electrophoresis) ฯลฯ
|
|
