เล่มที่ 17
ระบบนิเวศและความสัมพันธ์ระหว่างธรรมชาติกับสิ่งมีชีวิต
สามารถแชร์ได้ผ่าน :
องค์ประกอบในระบบนิเวศ
ในระบบนิเวศหนึ่งๆ นั้น จะประกอบด้วยองค์ประกอบหลัก ๒ ส่วนด้วยกัน คือ
๑. องค์ประกอบที่มีชีวิต
ซึ่งแบ่งย่อยออกไปตามหน้าที่ได้ดังนี้
๑.๑ ผู้ผลิต
หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่สามารถสร้างอาหารได้ด้วยตัวเองจากพลังงานแสงอาทิตย์ เพราะมีสารสีเขียว ที่เรียกว่า คลอโรพีลล์ ซึ่งได้แก่ พืชสีเขียวทุกชนิด และบัคเตรีบางชนิด รวมทั้งสิ้นประมาณ ๓๐๐๐,๐๐๐ ชนิด พืชเหล่านี้สร้างอาหารโดยอาศัยพลังงานจากดวงอาทิตย์ และอนินทรียสาร เช่น ได้เกลือแร่จากดินและน้ำ ดึงคาร์บอนไดออกไซด์จากอากาศและน้ำ เพื่อนำไปสร้างอาหารประเภทแป้งและน้ำตาล ธาตุอาหารที่สร้างขึ้นนี้ จะประกอบกันเป็นเนื้อเยื่อ ในต้น ใบ ดอก ผลของพืช ที่นอกจากพืชสีเขียวแล้ว ไม่มีสัตว์ชนิดใด จะสามารถสร้างเนื้อเยื่อจากการสังเคราะห์แสงได้ ดังนั้น พืชสีเขียวจึงเป็นผู้ผลิตอาหารของโลก
พืช องค์ประกอบที่มีชีวิตในระบบนิเวศ
ผู้บริโภคที่กินสัตว์เป็นอาหารในระบบนิเวศ
ผู้บริโภคที่กินพืชและสัตว์เป็นอาหาร
๑.๑ ผู้ผลิต
หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่สามารถสร้างอาหารได้ด้วยตัวเองจากพลังงานแสงอาทิตย์ เพราะมีสารสีเขียว ที่เรียกว่า คลอโรพีลล์ ซึ่งได้แก่ พืชสีเขียวทุกชนิด และบัคเตรีบางชนิด รวมทั้งสิ้นประมาณ ๓๐๐๐,๐๐๐ ชนิด พืชเหล่านี้สร้างอาหารโดยอาศัยพลังงานจากดวงอาทิตย์ และอนินทรียสาร เช่น ได้เกลือแร่จากดินและน้ำ ดึงคาร์บอนไดออกไซด์จากอากาศและน้ำ เพื่อนำไปสร้างอาหารประเภทแป้งและน้ำตาล ธาตุอาหารที่สร้างขึ้นนี้ จะประกอบกันเป็นเนื้อเยื่อ ในต้น ใบ ดอก ผลของพืช ที่นอกจากพืชสีเขียวแล้ว ไม่มีสัตว์ชนิดใด จะสามารถสร้างเนื้อเยื่อจากการสังเคราะห์แสงได้ ดังนั้น พืชสีเขียวจึงเป็นผู้ผลิตอาหารของโลก
๑.๒ ผู้บริโภค
เป็นสิ่งมีชีวิตที่ตัวมันเองไม่สามารถสร้างอาหารได้ ต้องอาศัยการกินพืชและสัตว์อื่นๆ ซึ่งแบ่งออกได้เป็น ๓ ประเภท
๑.๒.๑ ผู้บริโภคที่กินพืชเป็นอาหาร ผู้บริโภคประเภทนี้ เป็นผู้บริโภคระดับแรก ที่กินพืชเป็นอาหาร เช่น วัว ควาย กวาง ช้าง ม้า ซึ่งผู้บริโภคในระดับนี้ สามารถเปลี่ยนเนื้อเยื่อของพืชมาเป็นเนื้อเยื่อของสัตว์ได้
๑.๒.๒ ผู้บริโภคที่กินสัตว์เป็นอาหาร เช่น เสือ สิงโต หมาป่า เหยี่ยว งู จระเข้ ปลาฉลาม ปลาช่อน นกกระยาง ฯลฯ ผู้บริโภคประเภทนี้ จะมีรูปร่างใหญ่ และแข็งแรง กว่าพวกสัตว์กินพืช มีระบบประสาท และกล้ามเนื้อ เพื่อใช้ในการล่าเหยื่อ
๑.๒.๓ ผู้บริโภคที่กินทั้งพืชและสัตว์เป็นอาหาร เช่น หมา แมว หนู ไก่ มนุษย์ ฯลฯ
ผู้บริโภคที่กินพืชและสัตว์เป็นอาหาร
๑.๓ ผู้ย่อยสลาย
เป็นพวกที่ปรุงอาหารเองไม่ได้ ต้องอาศัยซากของสิ่งมีชีวิตอื่นๆ เป็นอาหาร ได้แก่ จุลินทรีย์ต่างๆ ส่วนใหญ่ ได้แก่ บัคเตรี เห็ด รา ยีสต์ ฟังไจ สิ่งมีชีวิตเล็กๆ เหล่านี้ จะทำการย่อยสลายซากชีวิตต่างๆ โดยการขับเอนไซม์ออกมาย่อยสลาย จนอยู่ในรูปของสารละลาย แล้วจากนั้น ก็ดูดซับเข้าไปในลำตัวของมันต่อไป การย่อยสลายในระดับดังกล่าว ได้ก่อให้เกิดสารประกอบในรูปของคาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน และแร่ธาตุต่างๆ ซึ่งกลุ่มผู้ย่อยสลายจะทำหน้าที่เปลี่ยนสารอินทรีย์เหล่านี้ ให้เป็นสารอนินทรีย์ ได้แก่ แคลเซียม ฟอสฟอรัส และโพแทสเซียม เพื่อให้พืชสีเขียวดึงไปใช้สร้างธาตุอาหารต่อไปใหม่
๒. องค์ประกอบที่ไม่มีชีวิต
ซึ่งประกอบด้วย
๒.๑ อนินทรียสาร
ได้แก่ คาร์บอนไดออกไซด์ ไนโตรเจน น้ำ ไฮโดรเจน ฟอสฟอรัส ซัลเฟอร์ โซเดียม โพแทสเซียม แคลเซียม แมกนีเซียม ฯลฯ
๒.๒ อินทรียสาร
ได้แก่ โปรตีน คาร์โบไฮเดรต ไขมัน ฯลฯ ซึ่งพืชและสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กทั้งหลาย ทำการสังเคราะห์ขึ้นมาจากสารอนินทรีย์
๒.๓ ภูมิอากาศ
ได้แก่ แสง อุณหภูมิความชื้น น้ำฝน
เมื่อพิจารณาจากองค์ประกอบของระบบนิเวศแล้ว จะเห็นว่า องค์ประกอบที่ไม่มีชีวิต จะทำหน้าที่เป็นสิ่งแวดล้อมขององค์ประกอบที่มีชีวิต นั่นคือ เป็นผู้เกื้อหนุนพลังงานและสสารให้กับสิ่งมีชีวิต และทำหน้าที่เป็นผู้รองรับ และดูดซึมผลิตผลจากสิ่งมีชีวิตทั้งหมด ซึ่งทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนพลังงาน และสสาร ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งไม่มีชีวิต ในขณะที่สิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ จะทำหน้าที่เป็นผู้ผลิต ผู้บริโภค และผู้ย่อยสลาย ทั้งนี้โดยมีผู้ย่อยสลายเป็นตัวสำคัญที่สุดในการเชื่อมโยงสิ่งมีชีวิต ให้หมุนเวียนเป็นวัฏจักรอยู่ในระบบนิเวศ
หัวข้อก่อนหน้า
