การเจริญเติบโต

            เนื่องจากแมลงมีเปลือกลำตัวแข็ง การเติบโตของร่างกายจึงมีจำกัด เมื่อร่างกายโตจนคับเปลือก แมลงจะโตต่อไปไม่ได้ ก็ จะต้องลอกเปลือกลำตัวเก่าทั้ง และสร้างเปลือกลำตัวใหม่ให้โตกว่าเดิม แมลงจึงเจริญเติบโตไปได้เราเรียกกันว่า การลอกคราบ (moulti ng, ecdysis) การลอกคราบแต่ละครั้ง ก็จะทำให้แมลงโตขึ้นไปด้วย แมลงทุกชนิดจึงมีการลอกคราบ เพื่อการเจริญเติบโต โดยมีการเปลี่ยนแปลงรูปร่าง (metamorphosis) อย่างไรก็ตาม การเจริญเติบโตโดยวิธีลอกคราบ และมีการเปลี่ยนแปลงรูปร่างนี้ก็มีแตกต่างกันไป

            แมลงบางพวกบางเหล่า เมื่อลูกฟักออกจากไข่ จะมีลักษณะเหมือนกับพ่อแม่ จนแยกแทบจะไม่ออกว่า มีส่วนไหนที่ต่างไปจากพ่อแม่เรียกได้ว่า แมลงเหล่านี้มีการเจริญเติบโตแบบไม่มีการเปลี่ยนแปลงรูปร่าง (ametabola, non-meta-morphosis) ซึ่งจะเห็นได้จากแมลงพวกตัวสองง่าม และสามง่าม เป็นต้น

            แมลงบางพวกเมื่อลูกฟักออกจากไข่ จะมีลักษณะคล้ายพ่อแม่ มีความแตกต่างอยู่บ้าง ที่จะสังเกตเห็นได้ว่า ไม่เหมือนพ่อแม่ เช่น ปีกยังไม่เจริญออกมาให้เห็นเต็มที่เหมือนพ่อแม่ ยังคงเห็นเป็นติ่งอยู่เท่านั้น เรามักนิยมเรียกลูกแมลงประเภทนี้ว่า ตัวอ่อน (nymph) แมลงพวกนี้ได้แก่ ตั๊กแตน แมลงสาบ แมลงดานา มวน เป็นต้น เรียกว่า มีการเจริญเติบโตแบบ การเปลี่ยนแปลงรูปร่างน้อย (gradual metamorp hosis, paurometabola)

สำหรับพวกแมลงปอนั้น พวกตัวอ่อนอาศัย อยู่ในน้ำ ในขณะที่ตัวที่โตเต็มที่อาศัยอยู่บนบก ตัวอ่อนยังคงลักษณะให้เห็นว่า คล้ายแมลงที่โตเต็มที่ เช่น ร่างกายแบ่งเป็นส่วน ๓ ส่วน มีขา ๖ ขา แต่รูปร่างลักษณะแตกต่างไปจากพ่อแม่โดยสิ้นเชิง เช่น ตัวอ้ายโม่ง หรือแมลงปิดหน้า อี่นิ่ว ละงำ หน้าง้ำ ซึ่งเป็นตัวอ่อนของแมลงปอ อาศัยอยู่ ในน้ำมีรูปร่างลักษณะต่างไปจากแมลงปอซึ่งอาศัย อยู่บนบกโดยสิ้นเชิง จัดเป็นการเจริญเติบโตแบบ การเปลี่ยนแปลงรูปร่างกึ่งสมบูรณ์ (incomplete metamorphosis, hemimetabola)


นอกจากนี้ยังมีพวกที่ลูกมีการเจริญเติบโต โดยมีรูปร่างที่ผิดแปลกไปจากพ่อแม่โดยสมบูรณ์ เช่น ผีเสื้อ ด้วย แมลงวัน เมื่อยังเล็กอยู่มีรูปร่างเหมือนตัวหนอน ดูไม่ออกว่า เป็นแมลง มีวิถีชิวิต และความเป็นอยู่ ตลอดจนอาหาร ที่แตกต่างไปจากพ่อแม่โดยสิ้นเชิง ก่อนจะเป็นตัวเต็มวัยก็เข้าดักแด้ รูปร่างของดักแด้ก็ต่างออกไปจากหนอนและตัวเต็มวัย แมลงเหล่านี้จัดว่ามีการเ จริญเติบโตแบบ การเปลี่ยนแปลงรูปร่างสมบูรณ์ (Complete metamorphosis, holometabola) พวกนี้จึงมีขั้นตอนการเจริญเติบโต ๔ ระยะคือ ระยะไข่ ตัวหนอน ดักแด้ และตัวเต็มวัย

พวกสุดท้ายเป็นพวกที่มีการเจริญเติบโตแบบ การเปลี่ยนแปลงรูปร่างขั้นสูง (hypermetamorphosis) ซึ่งมีลักษณะการเปลี่ยนแปลงรูปร่างเหมือนกับแบบสมบูรณ์ ต่างกันที่ในระยะที่ฟักออกจากไข่ จะมีรูปร่างเป็นตัวอ่อน มีร่างกายแบ่งเป็น ๓ ส่วน คือ หัว อก และท้อง มีขา ๓ คู่ แต่เมื่อลอกคราบแล้ว ต่อไปจะมีลักษณะเป็นตัวหนอน ก่อนที่จะเข้าดักแด้ แมลงพวกนี้จึงมีขั้นตอนการ เจริญเติบโตเป็น ๕ ระยะคือ ระยะไข่ ตัวอ่อน ตัวหนอน ดักแด้ และตัวเต็มวัย