การเห่กล่อมและปลอบเด็กน่าจะเริ่มต้นจากการเปล่งเสียงเอื้อนยาวซ้ำๆ เช่น เอ่...เอ๊... อื่อ...อื๊อ หรือ ฮา...เอ้อ... หรือ ฮึม... ฯลฯ ในขณะที่ผู้ใหญ่ไกวเปลให้เด็กนอน หรือเมื่ออุ้มเด็กแนบไว้กับอกและโยกตัวเบาๆ โดยออกเสียงเอื้อนกล่อมไปพร้อมๆ กับลูบหลัง หรือตบก้นเด็กเบาๆ ไปด้วย เพื่อให้เด็กฟังเพลินจนหลับไป หรือหยุดร้องไห้ จากการเปล่งเสียงเอื้อนดังกล่าวนี้ ต่อมา จึงได้มีการแต่งถ้อยคำบทสั้นๆ เพิ่มเป็นหลายบท จนในที่สุดก็มีเพลงกล่อมเด็กที่ร้อยกรองเป็นบทเห่กล่อมที่ยาวขึ้นอีกหลายเพลง เนื้อเพลงที่คิดแต่งขึ้นนั้นเกิดจากประสบการณ์ของผู้ร้อง โดยเริ่มจากถ้อยคำที่ถ่ายทอดความรัก ความห่วงใย ความเอ็นดู บางบทเป็นการหยอกล้อ ปลอบ หรือขู่ เพลงกล่อมเด็กในบางท้องถิ่นมีเนื้อหาเชิงสั่งสอนอบรมเด็กให้มีความประพฤติดี บางเพลงใช้สำนวนเสียดสีประชดประชันเพื่อตักเตือนไม่ให้ทำความชั่ว บทเห่กล่อมเด็กหลายเพลงหยิบยกธรรมชาติและชีวิตสัตว์ มาผูกเรื่องเล่าเป็นนิทาน บางเพลงได้นำเรื่องราวจากนิทานพื้นบ้าน หรือตำนานของท้องถิ่นมาแต่งเป็นบทกลอนกล่อมเด็กด้วย จึงทำให้มีผู้สันนิษฐานไว้อีกทางหนึ่งว่า เพลงกล่อมเด็ก น่าจะมีวิวัฒนาการมาจากการเล่านิทานหรือนิยายให้เด็กฟัง ในเวลาก่อนนอน เพื่อให้เด็กเกิดความเพลิดเพลิน และรู้สึกอุ่นใจว่า ขณะที่นอนหลับไม่ได้อยู่คนเดียว ยังมีผู้ใหญ่อยู่ด้วย

            เพลงกล่อมเด็กของไทยเป็นเพลงที่ชาวบ้านในท้องถิ่นทั่วทุกภาคร้องสืบต่อกันมาเป็นระยะเวลานาน โดยอาศัยการฟังและจดจำ ไม่ได้มีการจดบันทึกไว้เป็นตัวหนังสือ จึงอาจมีบางเพลงที่เนื้อร้องผิดเพี้ยนแตกต่างไปบ้างแม้จะเป็นเพลงชื่อเดียวกัน จนมาถึงในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีผู้รวบรวมเพลงกล่อมเด็กของไทยไว้เป็นหลักฐานครั้งแรก ชื่อว่า นายโมรา หรือ เปโมรา* แต่งหนังสือชื่อ ฉันท์เยาวพจน์ พิมพ์ออกเผยแพร่ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๒๗ โดยได้นำบทร้องกล่อมเด็ก คำร้องเล่นของเด็ก และคำร้องเบ็ดเตล็ดต่างๆ มาตั้งเป็นบทกระทู้ แล้วแต่งบทร้อยกรองเป็นบทขยาย เช่น

บทกล่อมเด็ก

     แม่ศรีเอย    แม่ศรีสาหงส์    เชิญเจ้ามาลง  

เอาแม่สร้อยทอง

     เชิญปี่เชิญกลอง    เชิญแม่ทองศรีเอย

บทขยายของเปโมราแต่งเป็นกลอนสุภาพ

     แม่ศรีสาหงส์มาลงร้อง    

ทรงนางสร้อยทองอย่าเชือนเฉย

เชิญทั้งปี่กลองของเคย        

เชิญแม่ทองศรีเอยมาไวไว