สมัยราชอาณาจักรธนบุรี

            เมื่อกรุงศรีอยุธยาเสียเอกราชเป็นครั้งที่ ๒ ใน พ.ศ. ๒๓๑๐ นั้น ข้าราชการผู้กล้าหาญ ท่านหนึ่งซึ่งประชาชนเรียกว่า "พระยาตาก" ตามตำแหน่งยศขุนนางเมื่อท่านเป็นเจ้าเมืองตาก นามเดิมว่า "สิน" ได้รวบรวมคนกลุ่มเล็กๆ กลุ่มหนึ่ง เพื่อต่อสู้กับพม่า ต่อมา มีคนมาสมทบเพิ่มพูนกำลังให้มากขึ้นจนสามารถกอบกู้เอกราชได้ ในที่สุดท่านก็ประสบความสำเร็จ เพราะความตั้งใจจริง ท่านสามารถขับไล่กองทหารพม่า ซึ่งยึดครองเมืองไทยให้ออกไปได้ในเวลาไม่ถึง ๑ ปี นับตั้งแต่เสียกรุงศรีอยุธยา

            ประชาชนชาวไทยทั้งมวลยกย่องพระยาตากขึ้นเป็นพระเจ้าแผ่นดิน เพราะไม่มีเชื้อพระวงศ์ของพระเจ้าแผ่นดินกรุงศรีอยุธยา ที่มีลักษณะควรแก่การเคารพยกย่องว่า เป็นผู้นำ เหลืออยู่เลย หรือหากมีเหลืออยู่บ้างก็ถูกทหารพม่ากวาดต้อน เอาไปเมืองพม่าหมดสิ้น

            พระองค์ครองราชสมบัติในพระนามว่า "สมเด็จพระบรมราชาที่ ๔" แต่ประชาชนนิยมเรียกว่า "พระเจ้าตากสิน" ทางราชการเฉลิมพระนามว่า "สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี"

            มีเหตุการณ์สำคัญเกิดขึ้นในรัชสมัยของพระเจ้าตากสิน ซึ่งครองราชสมบัติอยู่ ประมาณ ๑๕ ปี ก็คือ การรวมชุมนุมไทย ที่ตั้งตัวเป็นอิสระอยู่ในที่ต่างๆ และรวมอาณาจักรใกล้เคียง เข้าเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรธนบุรี คือ อาณาจักรศรีสัตนาคนหุต (ประเทศลาว ปัจจุบัน) อาณาจักรลานนา (มีเชียงใหม่เป็นเมืองสำคัญที่สุด) นครศรีธรรมราช และหัวเมืองมลายูบางเมือง