รถจักร รถจักร คือ ยานพาหนะ หรือเครื่องล้อเลื่อนที่ออกแบบให้มีกำลังขับเคลื่อนตัวเองได้ และสามารถจะลากจูงรถพ่วงอีกจำนวนหนึ่ง ที่มีน้ำหนักของตัวรถกับน้ำหนักของคนโดยสารหรือสินค้ารวมกัน ให้เคลื่อนที่ไปได้บนรางรถไฟ โดยสามารถควบคุมให้มีความเร็วตามที่ต้องการได้ ส่วนประกอบที่สำคัญๆ ของรถจักร ๑. โครงประธาน เป็นส่วนที่รองรับอุปกรณ์ต่างๆ จะวางหรือตั้งอาศัยอยู่บนล้อหลายล้อซึ่งวางอยู่บนราง โครงประธานนี้เปรียบเสมือนกับเป็นพื้นบ้าน ส่วนล้อเปรียบเสมือนกับเป็นเสาของบ้านนั่นเอง ๒. ตัวเครื่องกำเนิดกำลังงาน คือ เครื่องจักรกลต้นกำลัง จะติดตั้งอยู่บนโครงประธาน และมีกลไกที่จะถ่ายทอดกำลังงานจากเครื่องกำเนิดกำลังงานไปหมุนล้อ ทำให้เกิดการเคลื่อนตัวเอง พร้อมกันนั้นก็ออกแรงฉุดลากรถพ่วงที่อยู่ข้างหลัง หรือดันรถพ่วงที่อยู่ข้างหน้าให้เคลื่อนที่ไปด้วย | |
| |
๓. ลำตัว สำหรับคลุมและป้องกันตัวอุปกรณ์ของรถบางส่วน และอำนวยความสะดวกแก่พนักงานผู้ควบคุม ส่วนนี้เปรียบเสมือนกับตัวบ้านและหลังคา ภายในลำตัวอาจแบ่งเป็นห้องขับ ห้องเครื่อง และห้องอุปกรณ์อื่นๆ ๔. เครื่องอุปกรณ์ในการฉุดลากจูงรถพ่วง เรียกว่า เครื่องพ่วง เครื่องพ่วงนี้จะทำหน้าที่ต่อพ่วงรถจักรเข้ากับรถพ่วง ๕. เครื่องอุปกรณ์ต่างๆ ที่ใช้ในการควบคุมตัวเครื่องกำเนิดกำลังโดยเฉพาะ และควบคุมการทำงานของตัวรถจักรทั้งคัน ในปัจจุบันนี้มีรถจักรที่ใช้การอยู่หลายชนิด และมักเรียกชื่อรถจักรตามเครื่องจักร ต้นกำลังที่นำมาติดตั้งใช้การ ที่นิยมใช้การกันมากที่สุด คือ ๑. รถจักรไอน้ำ ใช้เครื่องจักรกลไอน้ำเป็นเครื่องจักรต้นกำลัง ๒. รถจักรดีเซล ใช้เครื่องยนต์ดีเซลเป็นเครื่องจักรต้นกำลัง ๓. รถจักรไฟฟ้า ใช้พลังงานไฟฟ้าเป็นเครื่องจักรต้นกำลัง ส่วนรถจักรที่ใช้เครื่องจักรต้นกำลังชนิดอื่นนอกจากนี้ก็มี เช่น รถจักรกังหันก๊าซ ใช้เครื่องกังหันก๊าซเป็นเครื่องจักรต้นกำลัง นอกจากนี้ยังมีรถจักรอีกชนิดหนึ่ง คือ รถโดยสารชนิดขับเคลื่อนด้วยตนเอง โดยใช้ เครื่องยนต์ดีเซลเป็นเครื่องจักรต้นกำลัง เรียกว่ารถดีเซลราง และรถโดยสารที่ใช้พลัง- งานไฟฟ้าเป็นเครื่องจักรต้นกำลัง เรียกว่ารถรางไฟฟ้า (electric railcar) |