อุตสาหกรรมและการค้าคลั่ง

การแปรสภาพครั่งดิบเป็นครั่งเม็ด

            นำครั่งดิบมาทุบ และบดให้เป็นก้อนเล็ก แล้วแยกเอากิ่งไม้ หิน กรวด ทราย โดยการร่อน และฝัดแยกเอายางครั่งไว้ นำไปล้างน้ำ ให้สีละลายออกจนสะอาด แล้วเอาครั่งเม็ดไปตากผึ่งลมให้แห้ง ขนาดของครั่งเม็ดประมาณ ๑๐ เมสซ์ ครั่งเม็ดนี้ยังมีวัตถุอื่นปนอยู่ประมาณ ๓-๘ เปอร์เซ็นต์ เฉลี่ย ๕ เปอร์เซ็นต์ จึงยังไม่เป็นยางครั่งที่บริสุทธิ์ ตลาดค้าครั่งต้องการครั่งเม็ดนี้มาก ส่วนใหญ่ส่งไปขายประเทศสหรัฐอเมริกา อังกฤษ เยอรมนี และญี่ปุ่น

การแปรสภาพครั่งเป็นเชลแล็ก

            เพื่อเป็นการแยกให้ได้ยางครั่งบริสุทธิ์ต่อไปอีก จึงอาจใช้วิธีพื้นเมืองคือการนำเอาครั่งเม็ดใส่ถุงผ้า เอาไฟลนให้ร้อน จนครั่งละลาย แล้วคั้นเอาครั่งบริสุทธิ์ออกมา หรือใช้วิธีสมัยใหม่ โดยใช้เครื่องจักรให้ความร้อนโดยไอน้ำ หรือทำให้ละลายโดยสารละลาย แล้วแยกเอายางครั่งบริสุทธิ์ออกมา ทำเป็นแผ่นบางๆ ทุบให้แตกเป็นเกล็ดเล็กๆ

การทำครั่งแผ่นกลม

            ครั่งที่หลอมละลายบีบคั้นออกจากถุงผ้าย่างไฟอยู่นั้น ถ้าไม่ต้องการดึงให้เป็นแผ่นบางๆ ก็ขูดออกมาจากถุงผ้า แล้วเทลงบนแผ่นใบลาน หรือสังกะสี ให้ขยายเป็นแผ่นกลมตามพิมพ์ มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง ๒-๓ นิ้ว หนาประมาณ ๑/๔ นิ้ว

การค้าครั่งเม็ดและเชลแล็ก

            ในชนบทที่มีการเลี้ยงครั่งกัน ย่อมมีการซื้อขายครั่งดิบกันทั่วไป แต่เดิมก็มีใช้ในท้องถิ่นภายในประเทศ จนมีเหลือใช้ ก็ส่งออกขายต่างประเทศ จึงทำให้เกิดมีมาตรฐานสินค้าครั่งกันขึ้น เพื่อให้มีคุณสมบัติตรงตามที่ต่างประเทศต้องการ การตรวจคุณสมบัติสินค้าครั่ง ส่วนใหญ่ยังนิยมตรวจด้วยตาเปล่า อาศัยความชำนาญ แต่บางรายใช้ตรวจโดยวิธีวิเคราะห์

คุณภาพมาตรฐาน

            คุณสมบัติที่สำคัญ ๒ อย่าง ที่ทำให้ราคาครั่งแตกต่างกันไป ลักษณะสีของครั่ง และความสะอาดของครั่ง ปราศจากสิ่งปลอมปน เขานิยมกันว่า สีของเชลแล็กใสจางเป็นคุณสมบัติที่ดี ครั่งดิบที่มีสีจางที่สุดเป็นครั่งชนิดดี เช่น ครั่งไม่ตะคร้อมีราคาสูงที่สุด

            การทำครั่งบริสุทธิ์แบบต่างๆ ในต่างประเทศโดยวิธีอื่น ๆ เช่น การทำครั่งฟอกขาว ประโยชน์แรกที่รู้จักการใช้ครั่งคือ ทำเป็นวานิช มีแพร่หลายรู้จักกันมานานแล้ว เป็นที่นิยมกันว่า ถ้าครั่งสีใสจางนั้นถือว่า เป็นวานิชที่ดี เชลแล็ก เมื่อผสมกับด่างคลอรีน ด่างคลอรีนจะฟอกสี โดยทำจากผงฟอกสีให้เป็นน้ำยา นำไปฟอกครั้งแล้วใช้น้ำกรดสกัดให้ตกตะกอนอีกทีหนึ่ง ก็จะได้ครั่งฟอกขาว เป็นทีนิยมกันทั่วไปในขณะนี้เป็นสินค้าที่สำคัญที่สุด เครื่องเรือน และพื้นบ้านเรือนิยมใช้เชลแล็กทาให้สวยงาม บางคนก็ทาด้วยเชลแล็กสีส้ม บางคนก็ทาด้วยเชลแล็กสีขาว ซึ่งไม่ต้องเสียเวลาขัดมัน บางทีการทำครั่งฟอกขาวก็แยกเอาขี้ผึ้งออก เพราะถือว่าคุณภาพดีกว่าครั่งฟอกขาวที่ไม่แยกเอาขี้ผึ้งออก และทนทานต่อความร้อนได้สูงขึ้น

            การอุตสาหกรรมครั่งแบบใช้ตัวละลาย นิยมทำกันในต่างประเทศ เช่น เยอรมัน ซึ่งเขาใช้เศษวัตถุ ที่เหลือจากการทำเชลแล็กแบบพื้นบ้าน เช่น คิรีแล็ก โมลามา และเศษกากครั่งอื่นๆ ซึ่งมีราคาต่ำ และยังพอมียางครั่งปนอยู่บ้างมาทำ แต่มีราคาต่ำในท้องตลาด