เล่มที่ 22 สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ
สัตว์ทะเลหน้าดิน
เล่นเสียงเล่มที่ 22 สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ สัตว์ทะเลหน้าดิน
สามารถแชร์ได้ผ่าน :
ใครที่เคยไปเดินบริเวณหาดทรายชายทะเล คงจะเห็นเปลือกหอยสวยๆ กองเกลื่อนกล่นอยู่บนพื้นทราย เปลือกหอยเหล่านี้ มีมากมายหลายสี หลายขนาด และมีลวดลายแปลกๆ แตกต่างกันไป เปลือกหอยที่หาพบได้ง่าย คือ เปลือกหอยทับทิม ซึ่งเป็นรูปกลมแบน เล็กๆ ขนาดเท่าเล็บก้อย เปลือกมักเป็นลวดลายสีชมพูสวยงาม ทำให้ได้ชื่อว่า หอยทับทิม
เปลือกหอยเสียบรูปพัด ลวดลายเรขาคณิต ก็ดูสะดุดตาไม่น้อย เปลือกหอยเหล่านี้ เป็นส่วนแข็งสำหรับปกคลุมลำตัวหอยที่อ่อนนุ่ม ซึ่งครั้งหนึ่งเคยมีชีวิตอาศัยอยู่ในทรายตามชายหาด
นอกจากสัตว์จำพวกหอย ตามชายฝั่งทะเลยังเป็นที่อาศัยของ ปู กุ้ง และสัตว์อื่นอีกหลายชนิด ได้แก่ เพรียง ปลาดาว เม่นทะเล จักจั่นทะเล หนอนทะเล ไส้เดือนทะเล และปลาเล็กๆ บางชนิดอีกด้วย เราเรียกกลุ่มสัตว์ทะเลตามชายฝั่งเหล่านี้ว่า สัตว์ทะเลหน้าดิน
ถิ่นที่อยู่ของสัตว์ทะเลหน้าดินอาจแบ่งตามประเภทของกลุ่มสัตว์ที่อาศัย เป็นหาดหิน หาดทราย หาดโคลน และแนวปะการัง
หาดหินเป็นที่เกิดของพืชและสัตว์หลายชนิด ก้อนหินขนาดใหญ่ ซึ่งติดแน่นอยู่กับที่ และมีน้ำทะเลท่วมถึง จะถูกแรงคลื่น และกระแสน้ำ สาดกระแทกอย่างแรง สัตว์ทะเลที่สามารถคงอยู่ในสภาพเช่นนี้ได้ จำเป็นต้องมีตัวติดแน่นอยู่กับหิน ตัวอย่างเช่น หอยนางรม หอยแมลงภู่ และเพรียงหิน หอยนางรมนั้น เป็นหอยสองฝา ฝาหนึ่งติดแน่นอยู่กับหิน ส่วนอีกฝาหนึ่งปิดเปิดได้ เมื่อต้องการ ยามเมื่อน้ำทะเลขึ้นท่วมมาถึง หอยนางรมก็จะเปิดฝาด้านหนึ่งออกกินอาหารคือ แพลงก์ตอน ซึ่งล่องลอยมากับน้ำทะเล ครั้นเมื่อน้ำทะเลลง หอยนางรม ก็จะปิดฝาสนิทแน่น เก็บความชื้นไว้ภายใน ส่วนหอยแมลงภู่มีเส้นเหนียวยึดตัวติดไว้กับก้อนหิน หรือเสาไม้อย่างมั่นคง ไม่หลุดง่าย แม้จะถูกคลื่นซัดกระแทกอย่างรุนแรง
หาดทรายเป็นบริเวณที่หากมองด้วยตาเปล่าแล้ว จะดูเหมือนว่า ไม่มีสิ่งมีชีวิต เพราะไม่มีพืชขนาดใหญ่อยู่เลย แต่แท้ที่จริงข้างใต้ทราย บริเวณที่น้ำทะเลท่วมถึง มีสัตว์ทะเลหน้าดินจำนวนมากอาศัยอยู่ สัตว์เหล่านี้แทรกตัวอยู่ในทรายหรือขุดทรายฝังตัวอยู่ เมื่อน้ำทะเลท่วมมาถึง ก็อ้าปากกินแพลงก์ตอน ที่ลอยมากับน้ำทะเล สัตว์ทะเลที่หาดทราย ส่วนใหญ่ได้แก่ หอย ทั้งหอยสองฝา และหอยฝาเดียว กับมีปูบางชนิด
หาดโคลน หรือหาดเลน เกิดอยู่แถวปากแม่น้ำ ซึ่งมีน้ำจืดไหลลงมารวมกับน้ำทะเลตลอดเวลา น้ำจืดจากแม่น้ำ พัดพาเอาแร่ธาตุ และอินทรียสารมากมาย ไหลมาลงทะเล พร้อมกับดินโคลน ที่แขวนลอยปนมากับน้ำ สิ่งต่างๆ เหล่านี้ รวมสะสมอยู่ที่หาดโคลน ทำให้หาดนี้มีความอุดมสมบูรณ์ยิ่งกว่าหาดอื่น ภายใต้โคลนอันอ่อนนุ่ม จึงเป็นที่อาศัยของสัตว์ทะเลหน้าดินไม่มีกระดูกสันหลังนับไม่ถ้วน มีทั้งไส้เดือนทะเล หนอนทะเล หอย กุ้ง ปู และตัวอ่อนของสัตว์ทะเลนานาชนิด เห็นได้จากเวลาที่น้ำลง จะมีรูเล็กๆ ที่พื้นโคลนทั่วไปหมด
ถิ่นอาศัยของสัตว์ทะเลหน้าดินอีกแห่งหนึ่ง ได้แก่ แนวปะการัง ซึ่งเกิดอยู่ที่ท้องทะเลตื้นๆ ลึกไม่เกิน ๔๐ เมตร น้ำอุ่นและสะอาด แนวปะการังเป็นหินปูนแข็ง สร้างขึ้นโดยตัวปะการัง ซึ่งเป็น สัตว์ทะเลหน้าดินตัวเล็กๆ ลำตัวอ่อนนุ่ม แนวปะการังเป็นแหล่งอาศัย และที่หลบภัยของสัตว์ทะเลหน้าดินพวกปลา ปู กุ้ง หอย ดอกไม้ทะเล และอื่นๆ อีกมากมาย
สัตว์ทะเลหน้าดินมีความสำคัญมาก ในระบบนิเวศ หลายชนิดเป็นสัตว์เศรษฐกิจ เช่น กุ้ง หอย ปู เป็นอาหารที่ทั่วโลกต้องการ มีการเพาะเลี้ยงกันทั่วไปตามชายฝั่งทะเลไทย สัตว์ทะเลหน้าดินทุกชนิดเป็นอาหารสำคัญสำหรับสัตว์น้ำทั่วไป และปลาในทะเล นักวิทยาศาสตร์ใช้สัตว์ทะเลหน้าดินเป็นดัชนีสำหรับชี้คุณภาพของแหล่งน้ำ และเป็นข้อมูล สำหรับตรวจความอุดมสมบูรณ์ของแหล่งน้ำ
