โรคเรื้อรังที่พบบ่อยที่ต้องดูแลอย่างต่อเนื่อง
หมายถึง โรคที่มีอาการเป็นมานานแล้ว แม้ได้รับการรักษาแล้วแต่ก็ยังไม่หายขาด จำเป็นต้องรับการรักษาหรือรับประทานยาอย่างต่อเนื่อง โดยผู้ที่ป่วยเป็นโรคเรื้อรังนี้ จำเป็นต้องมาพบแพทย์ตามนัดอย่างสม่ำเสมอ และสามารถดูแลสุขภาพตนเองเมื่ออยู่ที่บ้าน ตามที่ได้รับคำแนะนำการปฏิบัติตนจากแพทย์
โรคเรื้อรังที่พบบ่อยที่ต้องดูแลอย่างต่อเนื่อง ได้แก่ โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ โรคข้อกระดูก และกล้ามเนื้อ ในที่นี้จะนำมาอธิบายเฉพาะโรคเบาหวาน และโรคความดันโลหิตสูง
๑. โรคเบาหวาน
เป็นกลุ่มอาการของโรคที่ร่างกายไม่ สามารถใช้น้ำตาลตามปกติ ทำให้ร่างกายมีน้ำตาลในกระแสเลือดเพิ่มขึ้น ซึ่งน้ำตาลจะถูกขับออกมาทางปัสสาวะ ผู้ที่เป็นโรคเบาหวานจะไม่หายขาด
สาเหตุ
การเป็นโรคเบาหวานยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่นอน แต่อาจมีสาเหตุมาจาก
• กรรมพันธุ์ มักพบโรคนี้ในผู้ที่มีบิดามารดา ญาติพี่น้อง เป็นเบาหวาน
• เชื้อโรคหรือยาบางชนิดไปทำลายเซลล์ของตับอ่อน ทำให้ตับอ่อนไม่สามารถหลั่งฮอร์โมนอินซูลินได้เพียงพอ
• ความอ้วน ความเครียด การไม่ออกกำลังกาย การตั้งครรภ์บ่อย
อาการ
• ปัสสาวะบ่อยและปัสสาวะมาก มัก มีมดขึ้นไต่ตอมปัสสาวะ
• หิวบ่อย กินจุ แต่ผอม
• กระหายน้ำบ่อยและดื่มน้ำมาก
• น้ำหนักลดและอ่อนเพลีย
• เป็นแผลหรือฝีง่าย แต่หายยาก
• คันตามผิวหนังและบริเวณอวัยวะสืบพันธุ์
• ชาตามมือ ปวดตามกล้ามเนื้อหมดความรู้สึกทางเพศ
• ตาพร่า มัว ต้องเปลี่ยนแว่นตาบ่อยๆ
• แม่ที่เป็นเบาหวานอาจคลอดบุตรมีน้ำหนักเกิน ๔,๐๐๐ กรัม
การดูแลรักษา
โรคเบาหวานเป็นโรคที่ไม่หายขาด แต่ผู้ป่วยสามารถดูแลสุขภาพให้ระดับน้ำตาลในเลือดปกติโดย
• ควบคุมอาหาร โดยรับประทาน อาหารที่ไม่มีรสหวาน เลือกรับประทานอาหารที่มีไขมันน้อย รับประทานอาหารให้รู้สึกพออิ่ม ไม่รับประทานมากเกินไป รับประทานผลไม้รสเปรี้ยวแทนขนมหวาน หลีกเลี่ยงผลไม้ที่มีรสหวานจัด และควรดื่มน้ำเปล่าแทนการดื่มน้ำอัดลม น้ำหวาน
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมออย่าง น้อยสัปดาห์ละ ๓ ครั้ง ครั้งละ ๓๐ นาที - ๑ ชั่วโมง และควรออกกำลังกายให้เหมาะสม เช่น การเดินในผู้สูงอายุ หรือบริหารร่างกาย ในท่าที่ไม่ใช้กำลังมาก
• รับประทานยาตามที่แพทย์สั่งอย่างสม่ำเสมอและเคร่งครัด
• ดูแลรักษาตนเอง ไม่ปล่อยให้อ้วน หรือมีน้ำหนักเพิ่มขึ้น หมั่นตรวจวัดระดับน้ำตาลในเลือดและปัสสาวะ รับประทานยา หรือฉีดอินซูลินตามแพทย์สั่ง งดสูบบุหรี่ ดื่มสุรา และของหมักดอง ดูแลรักษาความสะอาดร่างกายและเท้าอยู่เสมอ ไม่สวมรองเท้าที่คับเกินไป และระวังไม่ให้มีแผลที่เท้า ทำจิตใจให้สบาย ควรมีน้ำตาลก้อนหรือลูกอมติดตัวไว้เสมอ เพื่อกินป้องกันการหมดสติ จากน้ำตาลในเลือดต่ำเกินไป และระวังไม่ให้เกิดบาดแผลตามร่างกาย
๒. โรคความดันโลหิตสูง
เป็นภาวะที่ร่างกายมีความดันโลหิตสูง เกิน ๑๔๐/๙๐ มิลลิเมตรปรอท มีปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับโรคความดันโลหิตสูง ได้แก่
• กรรมพันธุ์ มักพบว่า บิดา มารดา หรือญาติ มีประวัติเป็นโรคความดันโลหิตสูง
• การรับประทานอาหารเค็ม
• ความอ้วน
• ภาวะเครียด
• การสูบบุหรี่ ดื่มสุรา
• อายุที่มากขึ้น
การดูแลสุขภาพสำหรับผู้ที่เป็นโรคความดันโลหิตสูง
• ควบคุมน้ำหนักของร่างกายให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน โดยผู้ชายควรมีน้ำหนักเป็นกิโลกรัม เท่ากับค่าความสูงเป็นเซนติเมตร ลบด้วย ๑๐๐ และสำหรับผู้หญิงควรมีน้ำหนักเป็นกิโลกรัม เท่ากับค่าความสูงเป็นเซนติเมตร ลบด้วย ๑๑๐ เช่น ถ้าสูง ๑๖๕ เซนติเมตร ควรหนักประมาณ ๕๕ กิโลกรัม
• ลดอาหารที่มีรสเค็ม อาหารกระป๋อง อาหารหมักดอง
• ลดอาหารประเภทไขมันและอาหาร ที่ให้พลังงานสูง เลือกใช้น้ำมันพืชแทนน้ำมันสัตว์ ไม่ควรใช้น้ำมันปาล์ม น้ำมันมะพร้าว เพราะให้พลังงานสูง
• ดื่มน้ำในปริมาณปกติ
• งดสูบบุหรี่ ดื่มสุรา ของมึนเมา
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ อย่างน้อยสัปดาห์ละ ๓ ครั้งๆละ ๓๐ นาที - ๑ ชั่วโมง เช่น การเดินเร็ว การวิ่งเหยาะๆ ไม่ควรออกกำลังกายประเภทแข่งขันที่จะทำให้เกิดความเครียด
ผู้ที่เป็นโรคความดันโลหิตสูงควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีรสเค็มจัด อาหารกระป๋อง และอาหารหมักดอง