นอกจากเราจะนิยมสะสมดวงตราไปรษณียากร หรือแสตมป์ (stamp) แล้ว ยังมีผู้นิยมสะสมรอยประทับบนแสตมป์ ไปรษณียบัตร ตลอดจนจดหมายอากาศรุ่นต่างๆ ดังนั้น นอกจากการสะสมแสตมป์ให้ครบชุด เราอาจจะสะสม และศึกษาตราไปรษณียากรในรูปแบบต่างๆ ได้หลายรูปแบบ เช่น
การสะสมแสตมป์แบบศึกษาเชิงประวัติไปรษณีย์
๑. สะสมแบบศึกษาเชิงประวัติไปรษณีย์ (postal history)
เป็นการสะสมเฉพาะแสตมป์ที่ใช้แล้วเท่านั้น แสตมป์ที่นิยมสะสมนี้จะเป็นแสตมป์ ที่มีตราประทับที่สำคัญ บ่งบอกถึงความเป็นมาในอดีต เป็นแสตมป์เดี่ยว หรือผนึกอยู่บนซอง ก็ได้ เช่น ตราประทับ KEDAH - ไทรบุรี ซึ่งแสดงให้เห็นว่ารัฐไทรบุรีเคยอยู่ในการปกครอง ของไทย และซองผนึกแสตมป์ สเตรตส์เซตเทิลเมนตส์ประทับ "B" แสดงให้เห็นว่าในอดีต เราเคยขอยืมแสตมป์จากสเตรตส์เซตเทิลเมนตส์ มาใช้ในการส่งจดหมายออกไปยังต่าง ประเทศ เป็นต้น
การสะสมแสตมป์เฉพาะเรื่องใดเรื่องหนึ่ง
๒. สะสมเฉพาะเรื่องใดเรื่องหนึ่ง (thematics)
เป็นการสะสมเพื่อศึกษาถึงความเป็นมา ของการไปรษณีย์ของประเทศใดประเทศหนึ่ง แล้วผนึกบนซอง ไปรษณียบัตร และจดหมายอากาศในชุดหรือเรื่องเดียวกัน เช่น ชุดภาพ นก ปลา ผีเสื้อ สัตว์ป่า รถ เรือ รถไฟ ดอกไม้ ผลไม้ การกีฬา ธงชาติ ลูกเสือ สัปดาห์สากล แห่งการเขียนจดหมาย บุคคลสำคัญ ศิลปวัตถุโบราณ และจิตรกรรม เป็นต้น
๓. สะสมเชิงตำนานไปรษณีย์ (traditional, classics)
เป็นการสะสมเพื่อศึกษาถึงความเป็นมาของการไปรษณีย์ของประเทศใดประเทศหนึ่ง โดยเฉพาะ อาจจะสะสมตั้งแต่เริ่มมีการส่งจดหมายเข้า-ออกจากประเทศ มาจนถึงสมัยใด สมัยหนึ่ง เพื่อศึกษาวิวัฒนาการการไปรษณีย์ของประเทศนั้นๆ มาเป็นลำดับ ตามหลัก สากลถือว่า การสะสมแสตมป์ในช่วงก่อน พ.ศ. ๒๔๑๘ นั้นเป็นการสะสมเชิงตำนาน ไปรษณีย์ที่แท้จริง แต่ก็อนุโลมใช้กับการสะสมแสตมป์ที่หายากที่ใช้หลังจากช่วงนั้นได้ โดยปกติ การสะสมในเชิงตำนานไปรษณีย์นี้ นิยมสะสมแสตมป์ที่ออกตั้งแต่ระยะแรกของการไปรษณีย์ในแต่ละประเทศ เรื่อยลงมาถึงระยะใดระยะหนึ่ง ตัวอย่างเช่น ในการศึกษา ความเป็นมาของการไปรษณีย์ไทย ก็จะสะสมสิ่งที่ใช้แทนแสตมป์ ในสมัยก่อนการใช้แสตมป์ ที่แท้จริง มาจนถึงระยะที่ขอยืมแสตมป์จากประเทศอื่นมาใช้ และระยะที่มีแสตมป์ชุดแรก ออกใช้เองเป็นชุดที่ ๑ วิวัฒนาการเป็นชุดที่ ๒ ชุดที่ ๓ เรื่อยมา เป็นต้น
การสะสมแสตมป์เชิงตำนานไปรษณีย์
