เล่มที่ 14
ข้าวฟ่าง
สามารถแชร์ได้ผ่าน :
ข้าวคือพืชพันธุ์ธัญญาหาร รับประทานซื้อขายมากหลายอย่าง
ทั้งข้าวเหนียวข้าวเจ้าเรารู้ทาง อีกข้าวฟ่างข้าวโพดข้าวสาลี
ปรุงข้าวฟ่างหุงต้มขนมอร่อย ต้นและใบใช้สอยกันเต็มที่
เลี้ยงสัตว์กินเป็นประจำกำลังดี ข้าวฟ่างมีประโยชน์จริงยิ่งนัก
ข้าวฟ่างเป็นพืชตระกูลหญ้าชนิดหนึ่ง เช่นเดียวกับข้าว ข้าวโพด ไม้ไผ่ และหญ้าต่างๆ สภาพดินฟ้าอากาศในประเทศไทย เหมาะกับการปลูกข้าวฟ่างเกือบทุกภาค ยกเว้นภาคใต้ แม้ดินจะแห้งแล้ง และอากาศร้อนอย่างในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ข้าวฟ่างก็ขึ้นได้ ส่วนภาคเหนือ และภาคกลางที่ฝนตกพอควร และดินอุดมสมบูรณ์ เกษตรกรสามารถเพาะปลูกข้าวฟ่างได้ผลดีมาก
เมล็ดข้าวฟ่างสีเหลือง
เกษตรกรปลูกข้าวฟ่างเป็นพืชรองหลังจากเก็บเกี่ยวพืชชนิดอื่น เช่น ข้าวโพด เมื่อไถกลบซากพืชอื่น หรือตอซังข้าวโพดแล้ว เกษตรกรก็หว่าน หรือโรยเมล็ดพันธุ์ข้าวฟ่างลงไป เมื่อต้นข้าวฟ่างเติบโต เกษตรกรต้องใส่ปุ๋ย และกำจัดวัชพืช พ่นสารเคมีกำจัดโรค เชื้อรา และแมลงที่มาทำลายต้น ใบ และช่อรวง ข้าวฟ่างบางชนิด เมื่อออกช่อ ออกเมล็ดเก็บเกี่ยวแล้ว ต้นก็ตาย แต่บางชนิด เมื่อเก็บเกี่ยวแล้ว ตัดต้นทิ้งไว้ ก็แตกหน่อเป็นต้นใหม่ ออกช่อรวง เก็บเกี่ยวผลิตผลได้อีกครั้งหนึ่ง
ข้าวฟ่างมีหลายชนิด แต่แบ่งออกเป็น ๒ ประเภทใหญ่ๆ คือ ข้าวฟ่างพันธุ์แท้ และข้าวฟ่างลูกผสม เมล็ดข้าวฟ่างมีหลายสี บางชนิดมีสีออกเหลือง สีขาวนวล สีน้ำตาล และสีแดง ข้าวฟ่างที่นิยมปลูกกันในประเทศไทย ได้แก่ ข้าวฟ่างเมล็ด ใช้เก็บเกี่ยวเมล็ดมาเป็นอาหารของคนและสัตว์ ข้าวฟ่างบางชนิด เช่น ข้าวฟ่างหวาน มีลำต้นที่มีรสหวานเหมือนอ้อย สามารถนำมาหีบเอาน้ำหวานมาทำน้ำตาล หมักเป็นแอลกอฮอล์ได้ ชนิดที่เมล็ดมีรสขมฝาดก็ใช้หมักทำเบียร์ได้ด้วย
เมล็ดข้าวฟ่างสีน้ำตาล
กล่าวกันว่า ข้าวฟ่างไม่ใช่พืชพื้นเมืองของไทย แหล่งกำเนิดของข้าวฟ่าง มาจากแอฟริกา แล้วแพร่หลายไปยังอินเดีย ยุโรป และอเมริกา โดยชาวเรือนำมาเป็นเสบียงอาหาร ส่วนในประเทศไทยนั้น สันนิษฐานว่า ชาวเขาเป็นผู้นำเข้ามา เพื่อใช้คั่ว เป็นเสบียงอาหาร หากพิจารณาจากวรรณคดี มหาเวชสันดรชาดก ซึ่งแต่งในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ และมีกล่าวถึงข้าวฟ่าง ในกัณฑ์ชูชก แสดงว่า คนไทยรู้จักปลูกข้าวฟ่าง มานานกว่า ๒๐๐ ปีแล้ว
ข้าวฟ่างเป็นธัญพืชที่ใช้ประโยชน์ได้ทั้งลำต้น ใบ ช่อรวง และเมล็ด เมล็ดข้าวฟ่างเป็นอาหารของคน ที่สามารถนำมาปรุงได้หลายวิธี ทั้งหุง ต้ม คั่ว กวนทำขนม นอกจากนี้ลำต้น ใบ และเมล็ดข้าวฟ่างยังใช้ทำอาหารสัตว์ได้อีกด้วย ประเทศไทยส่งเมล็ดข้าวฟ่างเป็นสินค้าออกไปยังประเทศเพื่อนบ้าน เพื่อใช้ในอุตสาหกรรมผลิตอาหารสัตว์ แป้งข้าวฟ่างใช้ในอุตสาหกรรมไม้อัด กาว กระดาษ และผ้า ช่อรวงข้าวฟ่างบางชนิดที่ก้านยาว เมื่อนวดเมล็ดออกหมดแล้ว ใช้ทำไม้กวาด และทำแปรงทาสีได้ จึงนับว่า ข้าวฟ่างเป็นพืชสำคัญ ที่เกษตรกรนิยมเพาะปลูก เพื่อเสริมรายได้ เพราะเป็นที่ต้องการของตลาด ทั้งในประเทศ และต่างประเทศ
