วิวัฒนาการของเรือไทย

ชาวสยามหรือคนไทยในสมัยก่อน มักตั้งถิ่นฐานบ้านเรือนอยู่ใกล้แม่น้ำลำคลอง เพราะน้ำเป็นปัจจัยสำคัญในการดำรงชีวิต และใช้ในการเดินทางไปมาหาสู่กัน คนไทยจึงมีความผูกพันกับสายน้ำ และมีภูมิปัญญาในการคิดประดิษฐ์เรือแบบต่างๆ ขึ้นใช้ให้เหมาะสมกับการใช้งาน

นับตั้งแต่สมัยสุโขทัย สมัยอยุธยา สมัยธนบุรี จนมาถึงสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ชาวสยามมีการใช้เรือเป็นที่พักอาศัย หรือเป็นพาหนะในการเดินทางและค้าขาย ตลอดจนใช้ลำเลียงทหารและอาวุธในยามมีศึกสงคราม ต่อมา เมื่อชาวต่างชาติเข้ามาค้าขายกับชาวสยามมากขึ้น จึงมีการสร้างเรือสำเภาขึ้นเพื่อบรรทุกสินค้าของสยามไปขายยังต่างประเทศ เช่น จีน ญี่ปุ่น และนับตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๓ เริ่มมีเรือสำเภาขนาดใหญ่ของชาวตะวันตกเข้ามาค้าขายกับชาวสยาม มากขึ้นเรื่อยๆ จนทำให้รัชกาลที่ ๔ ต้องทรงเปิดประเทศ ทำสนธิสัญญาทางการค้ากับอังกฤษเป็นประเทศแรก และต่อมา ก็ทำสนธิสัญญากับประเทศอื่นๆ อีกหลายประเทศ เป็นเหตุให้วัฒนธรรมและความรู้ทางตะวันตกหลั่งไหลเข้าสู่ประเทศ อย่างรวดเร็ว ประเทศสยามเริ่มพัฒนาประเทศตามแบบชาวตะวันตกหลายด้าน โดยรัชกาลที่ ๕ ได้ทรงส่งพระราชโอรส ไปศึกษาต่อยังต่างประเทศ เพื่อนำความรู้กลับมาพัฒนาบ้านเมือง

ประเทศสยามมีความก้าวหน้าทางด้านการค้าขายทางเรือ มีการต่อเรือกลไฟขึ้นใช้ และสามารถต่อเรือสำเภาแบบทันสมัย ที่ใช้เครื่องจักรไอน้ำ รวมทั้งมีการนำเรือยนต์และเรือกลไฟขนาดเล็กมาใช้ในลำน้ำมากขึ้น ทำให้ประชาชนได้รับความสะดวกสบายในการเดินทาง นอกจากนี้ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวยังได้ทรงซื้อเรือรบ ที่ทันสมัยจากประเทศอังกฤษมาประจำการ ชื่อว่า เรือหลวงพระร่วง ทำให้การทหารเรือมีความก้าวหน้าทันสมัยมาก ต่อมา เมื่อเกิดสงครามโลกครั้งที่ ๒ กิจการเรือโดยสารและการคมนาคมทางน้ำต้องหยุดชะงักลง หลังจากสงครามสิ้นสุด ประเทศไทยก็เริ่มพัฒนาประเทศอย่างมีแบบแผน เกิดการพัฒนาด้านการคมนาคมทางบกอย่างมาก ประชาชนหันมาใช้รถยนต์ และรถไฟกันมาก ส่งผลให้การคมนาคมทางน้ำใช้เรือลดน้อยลงไปเรื่อยๆ อย่างไรก็ตาม เมื่อการคมนาคมทางบก และทางอากาศมีการใช้เพิ่มขึ้นอย่างกว้างขวางทั่วโลก ประเทศต่างๆ เริ่มประสบปัญหาการจราจร และปัญหาการขาดแคลนน้ำมัน ซึ่งเป็นเชื้อเพลิงสำคัญที่ใช้ในการขับเคลื่อนรถยนต์และยานพาหนะต่างๆ อาจทำให้การคมนาคมทางน้ำ โดยการใช้เรือได้รับความนิยมดังเช่นในอดีต

เรือหลวงพระร่วง