ผลิตผลการเกษตรที่ทำรายได้ให้กับเกษตรกร

:ไม้ตัดดอก

ลักษณะพิเศษของตลาดสินค้าบางชนิด

            สินค้าเกษตรแต่ละชนิด ปกติจะดำเนินการไป โดยกลไกการตลาด แต่ก็มีสินค้าหลายชนิด ไม่ได้ดำเนินการไปเอง แต่ถูกแทรกแซงโดยรัฐบาล อาจจะกำหนดกฎเกณฑ์การซื้อขาย หรือรัฐบาลต้องจัดระเบียบการตลาด สิ่งต่างๆ เหล่านี้ทำให้ระบบตลาดเปลี่ยนไปจากที่ควรจะเป็น เช่น การที่รัฐบาลไทยมีข้อตกลงกับตลาดประชาคมยุโรป (ซึ่งเป็นตลาดรับซื้อสินค้ามันเส้นจากประเทศไทย เกือบทั้งหมด) ตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๒๕ เป็นต้นมา ให้ประเทศไทยส่งมันสำปะหลังไปจำหน่ายได้ ไม่เกินปีละประมาณ ๕.๒๕ ล้านตัน ทำให้รัฐบาลต้องจัดสรรว่า จากจำนวนดังกล่าว ผู้ส่งออกรายใด จะส่งออกได้มากน้อยแค่ไหน ประกอบกับไม่มีการใช้มันเส้นเป็นอาหารสัตว์ในประเทศ ทำให้ระบบตลาดมันสำปะหลังมีลักษณะพิเศษ เมื่อเกษตรกรขายเป็นหัวมัน โรงงานมันเส้นก็จะแปรรูปหัวมันเป็นมันเส้น แล้วโรงงานมันอัดเม็ดจะผลิตมันอัดเม็ดเกือบตลอดปี ขณะที่เกษตรกรจะขุดหัวมันขายเป็นช่วงๆ เหมือนสินค้าเกษตรอื่นๆ อีกตัวอย่างหนึ่งคือ กรณีตลาดน้ำตาลทราย ซึ่งจัดระบบตลาดแบบแบ่งผลประโยชน์ ระหว่างชาวไร่ และแรงงาน ในสัดส่วน ๗๐ : ๓๐ ระบบตลาดภายใน และตลาดส่งออก จึงถูกกำหนดว่า จะขายตลาดภายในประเทศจำนวนเท่าใด ราคากิโลกรัมละเท่าใด และการส่งออกจะแบ่งกันอย่างไร ระหว่างกลุ่มโรงงานต่างๆ ดังนั้นระบบตลาดน้ำตาล จึงต่างกับสินค้าอื่นๆ

            ตัวอย่างระบบตลาดข้าวเปลือก เมื่อเกษตรกรเกี่ยวข้าว และนวดเสร็จแล้ว ก็จะขายให้กับพ่อค้าในพื้นที่ แล้วนำไปขายให้กับโรงสี โรงสีนำไปตาก แล้วเก็บ เมื่อได้ปริมาณพอ และตลาดมีความต้องการ ก็จะสีเป็นข้าวสาร แล้วขายต่อให้กับพ่อค้าขายส่ง หรือนายหน้าที่ซื้อข้าวสารสำหรับผู้ส่งออก ผู้ขายส่งภายใน ก็ส่งต่อให้กับพ่อค้าปลีก แล้วจำหน่ายให้กับผู้บริโภค  

            เมื่อเปรียบเทียบกับน้ำนมสดจะต่างกัน เพราะเมื่อเกษตรกรรีดนมแล้ว ซึ่งปกติรีดวันละ ๒ เวลา คือ ตอนเช้า และตอนเย็น เมื่อรีดเสร็จ ก็นำน้ำนมส่งให้กับสหกรณ์ หรือศูนย์รวมนมในพื้นที่ทันที ซึ่งศูนย์รวมนี้ จะมีอุปกรณ์ห้องเย็นเก็บรักษาน้ำนมที่อุณหภูมิต่ำ เมื่อได้มากพอแล้ว จึงส่งให้โรงงานแปรรูป เพื่อแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์นมพร้อมดื่มต่อไป ผู้ที่ทำหน้าที่ในการตลาดน้ำนมสดจึงมีน้อย เมื่อเปรียบเทียบกับข้าวเปลือก ต้องขนส่งน้ำนมทันที เพราะจะเน่าเสีย ขณะที่ข้าวเปลือกเก็บรักษาไว้ได้เป็นปี