๑. พิธีทำโรง

            เป็นพิธีกรรมที่เกี่ยวข้องกับโรงแสดง เพื่ออัญเชิญสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ครูบาอาจารย์ บรรพบุรุษ มาชุมนุม เพื่ออำนวยพร ให้เกิดความเป็นสิริมงคล โดยแบ่งออกเป็น การปลูกโรง และการเบิกโรง

การปลูกโรง

            โรงละครชาตรีแต่เดิมเป็นศาลาโถง โดยใช้เสา ๔ ต้น ปักตรงมุม ๔ มุม เป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส กลางโรงมีเสากลาง ๑ ต้น ซึ่งเดิมใช้ไม้ชัยพฤกษ์หรือไม้กฤษณา แต่ปัจจุบันไม้ ๒ ชนิดนี้หายากขึ้น จึงใช้ไม้ไผ่แทน พิธีกรรมของการปักเสากลาง มีความเชื่อเล่าสืบต่อกันมาว่า พระเทพสิงหรกับแม่ศรีคงคาเป็นสามีภรรยากัน และมีความสามารถในการแสดงละครชาตรีมาก แม้กระทั่งนางฟ้าก็ชวนกันมาดู จนลืมขึ้นไปเฝ้าพระอิศวร ทำให้พระอิศวรกริ้ว ตรัสว่า จะจัดละครโรงใหญ่ขึ้นแสดงประชัน และจะทำลายการแสดงของพระเทพสิงหร พระวิสสุกรรมจึงทูลเตือนพระอิศวรว่า พระองค์เป็นใหญ่ในโลก ไม่สมควรจะไปทับถมผู้น้อย แต่พระอิศวรไม่ยอมรับฟัง พระวิสสุกรรมจึงแจ้งแก่พระเทพสิงหรและแม่ศรีคงคาว่า ถ้าจะจัดแสดงละครชาตรีขึ้นเมื่อใด พระองค์จะเสด็จมาประทับป้องกันภัยอันตราย และไม่ให้แสดงแพ้พระอิศวร จึงมีการทำเสาผูกผ้าแดงปักไว้กลางโรง เพื่อให้พระวิสสุกรรมเสด็จมาประทับตลอดการแสดง จึงกลายเป็นธรรมเนียมว่า โรงละครชาตรีต้องมีเสากลาง และเสากลางนี้ยังใช้เป็นที่ผูกซองคลี ซึ่งเป็นซองสำหรับใส่อาวุธต่างๆ ที่ใช้ในการแสดง เพื่อสะดวกในการหยิบจับ ต่อมาธรรมเนียมการมีเสากลางก็ยกเลิกไปพร้อมกับความเชื่อดังกล่าว ปัจจุบัน โรงละครชาตรีปลูกเป็นศาลาโถง มีเสาอยู่ ๔ มุม ขนาดประมาณ ๔x๔ เมตร ปูเสื่อบนพื้นโรง ซึ่งเป็นดิน ด้านหนึ่งมีตั่ง สำหรับนั่งแสดง หันหน้าไปทางสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่จะแก้บนถวาย สองข้างตั่งมีที่สำหรับวางศีรษะฤษี ชฎา และมีถังคลีไว้ใส่อาวุธ และอุปกรณ์การแสดง ส่วนวงปี่พาทย์ตั้งอยู่ด้านข้างหรือด้านตรงข้ามกับตั่ง อีก ๒ ด้าน เป็นที่นั่งพักผู้แสดง ซึ่งทำหน้าที่ตีกรับ และเป็นลูกคู่ร้องรับบทตัวละครที่กำลังแสดง โดยมีผู้ชมนั่งอยู่รอบๆ

ผู้แสดงบูชาครูก่อนทำการแสดง