ตุ๊กตาเป็นของเล่นที่เด็กชอบ เด็กๆ ชอบตุ๊กตา เพราะตุ๊กตามีความน่ารัก เด็กๆ สามารถสมมติตุ๊กตาให้เป็นเพื่อน เป็นพ่อแม่ ญาติ พี่นอง หรือเป็นใครๆ ได้ จะทำอย่างไรกับตุ๊กตาก็ได้ ตุ๊กตาไม่เคยขัดใจ ไม่ว่าจะเป็นเวลาใด เวลาสุข ทุกข์ โกรธ เหงา หรือกลัว ตุ๊กตาก็เป็นเพื่อนที่ดีเสมอ

            ตุ๊กตามีหลายชนิด ตุ๊กตาที่นำมาเล่นได้ก็มีตุ๊กตารูปคน เป็นตุ๊กตาเด็กผู้หญิง เด็กผู้ชาย ผู้ใหญ่ หมอ พยาบาล ตำรวจ เป็นต้น นอกจากนั้น ก็มีตุ๊กตารูปสัตว์ต่างๆ ที่พบเห็นในชีวิตประจำวัน เช่น ตุ๊กตาหมา แมว ม้า หนอน นก เป็นต้น และยังมีตุ๊กตารูปสิ่งของเครื่องใช้ เช่น เก้าอี้ เตียงนอน กระทะ หม้อ เตา เป็นต้น เด็กๆ นำตุ๊กตาเหล่านี้ มาสมมติเล่นเป็นเรื่องราวก็ได้ พูดด้วยก็ได้ ตุ๊กตาบางชนิด เช่น ตุ๊กตาหมู ยีราฟ ม้าลาย ที่โครงทำด้วยกระดาษ ซ้อนแน่นหลายชั้นนั้น เด็กๆ ยังสามารถขึ้นไปขี่เล่นได้อย่างสนุกสนานอีกด้วย เด็กๆ มักทำตุ๊กตาด้วยวัสดุที่หาได้สะดวกในบ้าน หรือในท้องถิ่น เช่น ผ้าขาวม้าของคุณพ่อ ผ้ายัดนุ่น ดิน กระดาษ กะลามะพร้าว เปลือกหอย เป็นต้น

            ตุ๊กตาบางชนิดไม่ได้มีไว้เล่น แต่มีไว้ใช้งานพิธีต่างๆ บ้านใดที่มีศาลพระภูมิ เด็กๆ คงจะสังเกตเห็นว่า ที่ศาลพระภูมิ จะมีตุ๊กตาคนรับใช้ผู้ชาย และผู้หญิงตัวเล็กๆ นั่งอยู่ นอกจากนั้นยังมีตุ๊กตาสัตว์ต่างๆ เช่น ช้าง ม้า วัว ควาย ตั้งอยู่ด้วย ตุ๊กตาเหล่านี้ เป็นตุ๊กตาที่ใช้ในพิธีตั้งศาลพระภูมิ เจ้าของบ้านมอบให้เป็นผู้รับใช้พระภูมิเจ้าที่   

            ตุ๊กตาบางชนิดไม่ได้มีไว้เล่น ไม่ได้มีไว้ใช้ แต่มีไว้เพื่อชมความงดงาม อันประณีตละเอียดอ่อน เช่น ตุ๊กตารำไทย จะมีความงดงามอ่อนช้อย เสื้อผ้าเครื่องประดับที่ใช้แตกต่างดูระยิบระยับสวยงามมาก นอกจากนั้น ยังมีตุ๊กตาเด็กและผู้ใหญ่ แต่งกายตามวัฒนธรรมไทยสมัยต่างๆ ตุ๊กตาชาวเขาเผ่าต่างๆ ตุ๊กตาเหล่านี้ดูสวยงาม และคล้ายของจริงมาก เป็นตุ๊กตาที่ให้ทั้งความรู้ และแสดงความงามทางศิลปะด้วย