เล่มที่ 35
โรคเบาหวาน
เล่นเสียงเล่มที่ 35 โรคเบาหวาน
สามารถแชร์ได้ผ่าน :
โรคหลายโรคที่เกิดจากการปฏิบัติตนไม่เหมาะสมเป็นเวลานานๆ เช่น โรคเกี่ยวกับกระดูก กล้ามเนื้อ เส้นเอ็น มีอาการปวดส่วนต่างๆ ของร่างกาย อาจเกิดจากการนั่ง ยืน เดิน นอน ไม่ถูกวิธี โรคอ้วนเป็นโรคที่เกิดจากการรับประทานอาหารมากเกินไป และใช้พลังงานน้อย ทำให้เกิดการสะสมของไขมัน
โรคที่เกิดจากการปฏิบัติตนไม่ถูกต้องอีกโรคหนึ่ง คือ โรคเบาหวาน ผู้ที่เป็นโรคนี้ ส่วนมากเกิดจากการปฏิบัติตนไม่ถูกต้อง โดยเฉพาะในเรื่องการรับประทานอาหาร และการเคลื่อนไหวร่างกาย ซึ่งต้องใช้พลังงานที่ได้จากอาหารที่รับประทานเข้าไป จึงควรรับประทานอาหารตามหลักเกณฑ์ที่กระทรวงสาธารณสุขกำหนด ทั้งประเภทและปริมาณ ให้เหมาะสมกับสภาพร่างกายของแต่ละคน โดยคำนึงถึงสิ่งต่างๆ เช่น น้ำหนัก ส่วนสูง อายุ เพศ อาชีพ
เบาหวานเป็นโรคที่เกิดจากความผิดปกติของการควบคุมระดับน้ำตาล ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงกว่าที่ควรจะเป็น เกิดขึ้นจากสาเหตุดังนี้
๑. การหลั่งอินซูลิน ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดจากตับอ่อนไม่เพียงพอ เรียกว่า ภาวะขาดอินซูลิน
๒. ตับอ่อนผลิตอินซูลินเพียงพอ แต่การตอบสนองของเซลล์ตับ เซลล์กล้ามเนื้อลาย และเซลล์ไขมันต่อฤทธิ์ของอินซูลินลดลง เรียกว่า ภาวะดื้ออินซูลิน
๓. เกิดจากสาเหตุทั้งในข้อ ๑ และ ๒
การตรวจโรคเบาหวาน
วิธีตรวจเพื่อค้นหาโรคเบาหวาน ที่เป็นมาตรฐาน คือ การตรวจวัดระดับน้ำตาลในเลือด ซึ่งการตรวจทำได้ ๓ แบบ คือ
๑. ตรวจระดับน้ำตาลในเลือดตอนเช้าหลังอดอาหารอย่างน้อย ๘ ชั่วโมง
๒. ตรวจระดับน้ำตาลในเลือดเวลาใดก็ได้
๓. ทดสอบจำเพาะโดยตรวจระดับน้ำตาลในเลือด ๒ ชั่วโมงหลังการดื่มน้ำที่มีน้ำตาลกลูโคส ๗๕ กรัม ละลายอยู่ (สารละลายกลูโคส ๗๕ กรัม)
ผลการตรวจระดับน้ำตาลในเลือดแบ่งได้เป็น ๓ กลุ่มใหญ่ คือ
๑) ปกติ
๒) สูงกว่าปกติแต่ยังไม่ถึงระดับเบาหวาน
๓) เป็นโรคเบาหวาน
ชนิดของโรคเบาหวาน
โรคเบาหวานที่พบบ่อยมี ๒ ชนิดหลักๆ คือ โรคเบาหวาน ชนิดที่ ๑ และโรคเบาหวาน ชนิดที่ ๒ ใน พ.ศ. ๒๕๔๐ สมาคมโรคเบาหวาน แห่งสหรัฐอเมริกา และองค์การอนามัยโลก ได้ตั้งเกณฑ์จำแนกโรคเบาหวาน เป็น ๔ ชนิด คือ
๑. โรคเบาหวาน ชนิดที่ ๑ เกิดจากบีตาเซลล์ของตับอ่อนถูกทำลาย ไม่สามารถสร้างอินซูลินได้ (หรือได้น้อย) จึงไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ด้วย ซึ่งส่วนมากเป็นผลจากระบบภูมิคุ้มกันทำงานผิดปกติ มักเกิดกับเด็ก และคนที่มีอายุน้อย และมีสายพันธุกรรมที่เสี่ยงกับโรคเบาหวาน ชนิดนี้
๒. โรคเบาหวาน ชนิดที่ ๒ เกิดจากภาวะดื้ออินซูลิน ซึ่งเกิดจากสาเหตุหลายๆ อย่าง เช่น สายพันธุกรรมที่เสี่ยงต่อโรคเบาหวาน ชนิดที่ ๒ และการปฏิบัติตนไม่ถูกต้องดังที่กล่าวมาแล้ว โดยมักเกิดกับผู้ใหญ่
๓. โรคเบาหวาน ที่มีสาเหตุจำเพาะ ได้แก่ โรคเบาหวาน ที่เกิดจากความผิดปกติทางพันธุกรรมที่ทราบรูปแบบชัดเจน โรคของตับอ่อน ฯลฯ
๔. โรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์ เกิดในหญิงมีครรภ์ที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคเบาหวาน ร่วมกับผลของฮอร์โมนจากรก และฮอร์โมนที่เพิ่มสูงขึ้นขณะตั้งครรภ์ ส่วนมากระดับน้ำตาลในเลือดกลับเป็นปกติหลังคลอดบุตร
ในจำนวนผู้ที่เป็นโรคเบาหวาน ส่วนใหญ่จะเป็นโรคเบาหวาน ชนิดที่ ๒ เช่น จากข้อมูลเมื่อ พ.ศ. ๒๕๕๐ คนไทยที่เป็นโรคเบาหวาน พบว่าเป็นโรคเบาหวาน ชนิดที่ ๒ ถึงร้อยละ ๙๕
การป้องกันและรักษาโรคเบาหวาน
คนที่เสี่ยงต่อการเป็นโรคเบาหวาน โดยเฉพาะเบาหวานชนิดที่ ๒ จะมีลักษณะหรือปัจจัยเสี่ยงต่างๆ มากมาย เช่น อายุตั้งแต่ ๔๐ ปีขึ้นไป อ้วนและ/หรือลงพุง เคยตรวจพบว่ามีระดับน้ำตาลมากผิดปกติหลังรับประทานอาหารหรือขณะอดอาหาร มีความดันโลหิตสูง มีระดับไขมันในเลือดผิดปกติ มีประวัติเป็นโรคเบาหวาน ขณะตั้งครรภ์ ตั้งครรภ์ผิดปกติ คลอดบุตรน้ำหนักแรกเกิดมากกว่า ๔ กิโลกรัม มีประวัติโรคหลอดเลือดแดงตีบตัน ใช้ยาที่อาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง ผิวหนังที่ลำคอหรือรักแร้มีปื้นหนาสีคล้ำ
เนื่องจากโรคอ้วนและโรคอ้วนลงพุงเป็นปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญ เป็นโรคที่ป้องกันได้ จึงควรปฏิบัติตนให้ถูกต้อง โดยเฉพาะเรื่องการรับประทานอาหาร การเคลื่อนไหวร่างกาย และการออกกำลังกาย เพราะถ้าเป็นโรคเบาหวาน แล้ว มักจะเกิดโรคที่เป็นกลุ่มเกี่ยวเนื่องกัน ได้แก่ โรคความดันโลหิตสูง (ซึ่งควรหลีกเลี่ยงอาหารเค็ม) หลอดเลือดแดงอุดตัน ที่อาจทำให้เสียชีวิตกะทันหันได้ เป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีโรคแทรกซ้อนอีกมาก ที่สำคัญ คือ โรคไต และโรคตา อีกทั้งเกิดปลายประสาทเสื่อม ทำให้มีอาการปลายมือปลายเท้าชา ปวดแสบปวดร้อน แขนขาไม่มีแรง
การตรวจร่างกายประจำปี และการสังเกตตนเองอยู่เสมอว่ามีสิ่งผิดปกติหรือไม่ รวมทั้งการตรวจสอบง่ายๆ ด้วยตนเอง เช่น การวัดรอบพุง การตรวจสอบว่าน้ำหนักตัวมากเกินหรือไม่ การวัดความดันโลหิตจะช่วยให้พบโรคได้เร็ว ทำให้รักษาได้ง่าย หรือถ้าพบว่า มีความเสี่ยงจะได้ลดความเสี่ยง
อย่างไรก็ดี ในการรักษาหรือป้องกันต้องศึกษาและปฏิบัติให้ถูกวิธี มิฉะนั้นอาจเป็นอันตรายได้ บางครั้งอาจเสียชีวิต หรือพิการ เช่น การลดความอ้วน ต้องค่อยๆ ลด หลักสำคัญ คือ ลดปริมาณอาหาร และควรออกกำลังกาย หรือมีกิจกรรมทางกายอย่างเหมาะสม เพียงพอ และสม่ำเสมอ การใช้ยาลดความอ้วนอาจมีอันตรายถึงชีวิตได้
