เล่มที่ 12
การพัฒนาการเกษตรในชนบท
สามารถแชร์ได้ผ่าน :
| การผลิตน้ำนมดิบ น้ำนมเป็นอาหารชนิดเดียวของทารก และสัตว์ที่เลี้ยงลูกด้วยนม ให้ทั้งพลังงาน และสารที่สร้างความเจริญเติบโต ตลอดจนภูมิคุ้มกันโรคแก่ทารก ลูกโคตัวหนึ่งต้องบริโภคประมาณ ๑,๐๐๐ กิโลกรัม | |
 แผนภาพแสดงส่วนต่างๆ ของเต้านมวัว | |
| เมื่อโคตัวเมียอายุได้ประมาณ ๑๕ - ๑๘ เดือน ก็พร้อมที่จะผสมพันธุ์ ใช้เวลาตั้งท้องประมาณ ๒๕๖ - ๓๐๐ วัน แล้วแต่พันธุ์โค ในระยะที่แม่โคตั้งท้อง จะมีฮอร์โมนอีสโทรเจน (estrogen) และโพรเจสเทอโรน (progesterone) กระตุ้นให้กระเปาะสร้างน้ำนมเติบโตขยายขนาดขึ้น และทำให้เต้านมโตขึ้น เมื่อใกล้คลอดจะมีฮอร์โมนแล็กโทเจน (lactogen) กระตุ้นให้กระเปาะสร้างน้ำนม เริ่มทำหน้าที่สร้างน้ำนมพร้อมๆ กันกับขณะที่ คลอดลูก ทำให้สามารถเลี้ยงลูกโคได้เกือบทันที แม่โคจะให้น้ำนม หรือมีช่วงเวลาการให้นมประมาณ ๓๐๐ วัน | |
 องค์ประกอบของน้ำนม ปริมาณเฉลี่ย (%) | |
| หลังจากคลอดลูกได้ ๑-๒ เดือน แม่โค จะเริ่มติดสัตว์และผสมพันธุ์ได้อีกครั้งหนึ่ง ดังนั้น จึงมีเวลาเว้นจากช่วงเวลาการให้นมประมาณ ๓ สัปดาห์ ในตอนปลายของช่วงเวลาการให้นม ปริมาณน้ำนมที่ได้จะลดน้อยลงตามลำดับจน หมดไป เนื่องจากลูกโคตัวใหม่ในท้องต้องการ อาหารเพิ่มขึ้น เมื่อคลอดลูกโคตัวใหม่แล้ว ก็จะ ให้นมอีกครั้ง ต่อจากนี้แม่โคจะให้น้ำนม ได้อีกประมาณ ๕ ปีโดยในระยะแรกๆ จะให้ นมได้ไม่มาก ปกติ ช่วงให้นมครั้งที่สามเป็น ช่วงเวลาที่ให้นมสูงสุด น้ำนมเป็นสารประกอบจากธรรมชาติ ที่มีส่วนประกอบทางเคมี ที่ซับซ้อน กระเปาะสร้างน้ำนมจะสกัดธาตุอาหารต่างๆ จากเลือด ที่ไหลผ่านเส้นเลือดฝอย ซึ่งพันอยู่โดยรอบ แล้วเปลี่ยนเป็นส่วนประกอบของน้ำนม มีผู้ประมาณว่า ปกติเลือดจะไหลผ่านเต้านมวันละ ๙๐,๐๐๐ กิโลกรัม และเลือดประมาณ ๔๐๐-๘๐๐ กิโลกรัม สามารถสร้างน้ำนมได้ ๑ กิโลกรัม แม่โคจะรู้สึกคัดเต้านมถ้าไม่มีการปล่อย น้ำนมให้ลูกกินหรือไม่ถูกรีดนม เมื่อลูกโคเอา หัวกระทุ้งบริเวณเต้านม ต่อมหมวกไตจะปล่อยฮอร์โมนออกซิโทซิน (oxytocin) ออกมาทางเส้นเลือด ทำให้เซลล์ประสาทที่พันรอบกระเปาะสร้างน้ำนมรัดตัว ขับน้ำนมออกไปที่ถุงพักน้ำนม ฮอร์โมนนี้จะออกฤทธิ์นานประมาณ ๗ นาที | |
 การรีดนมโคด้วยมือ | การรีดนมแบบใช้มือจึงเป็นการเลียนแบบ ลูกโค โดยใช้มือกระทุ้งเต้านมก่อน ซึ่งแม่โคที่ได้รับการฝึกมาแล้ว จะปล่อยน้ำนมออกมาให้คนรีด อยู่ประมาณ ๕-๗ นาที ถ้านานกว่านี้ แม่โคจะไม่ให้นม เพราะฮอร์โมนออกซิโทซินหมดฤทธิ์ หรือถ้าแม่โคตกใจ ต่อมหมวกไตจะปล่อยฮอร์โมน อะดรีนาลิน (adrenalin) ออกมาทำลายออกซิโทซิน ดังนั้นเวลารีดนม คนรีดนมอาจใช้วิธีให้อาหารข้น เปิดเพลงเบาๆ หรือเปิดโทรทัศน์ ให้แม่โคเพลิดเพลิน ไม่ตกใจง่าย |
| ในฟาร์มโคนมขนาดกลางและขนาดใหญ่ อาจต้องใช้เครื่องรีดนม ซึ่งดูดจากหัวนมด้วย ระบบสูญญากาศ ตามปกติ เกษตรกรผู้เลี้ยงโคนมจะรีดนม วันละ ๒ ครั้ง คือ ช่วงเช้า และช่วงเย็น น้ำนม ที่ได้มักใส่ถังนมขนาดบรรจุ ๓๐-๕๐ ลิตร แล้ว นำส่งศูนย์รับนมหรือโรงงานแปรรูปนมที่ใกล้เคียง โดยเร็ว ในต่างประเทศ เกษตรกรมักมีเครื่อง ทำความเย็น ซึ่งสามารถเก็บน้ำนมดิบในระดับ อุณหภูมิ ๒-๖ องศาเซลเซียส ไว้ได้ ๓-๔ วัน รอรถขนส่งนม จากโรงงานมารับ | |
 การรีดนมโคด้วยเครื่องรีดนม | |
| เมื่อน้ำนมดิบมาถึงโรงงาน ก็จะนำมา ชั่งน้ำหนักและใส่ถังเหล็กกล้าปลอดสนิม มีเครื่อง ทำความเย็นและฉนวนหุ้มถังเพื่อรักษาอุณหภูมิ ไม่ให้เกิน ๔ องศาเซลเซียส ภายในถังมีเครื่องกวนไม่ให้ไขมัน ลอยตัว มีเทอร์โมมิเตอร์ และเครื่องวัดปริมาณ น้ำนม ศูนย์รับนม หรือโรงงานแปรรูปนม จะมีการตรวจสอบคุณภาพของนม โดยนำตัวอย่างน้ำนมดิบ ใส่หลอดแก้ว แล้วดูสี ชิมรส และดมกลิ่น ตรวจสอบความสะอาด และการตกค้างของฝุ่นละออง และสิ่งเจือปน ตรวจหาปริมาณจุลินทรีย์ โดยเมทิลีนบลู และรีซาซูริน (methylene blue and resazurin tests) ซึ่งปัจจุบัน ในห้องปฏิบัติการที่ทันสมัย ได้ใช้เครื่องมือนับจุลินทรีย์ นอกจากนี้ยังมีการ ตรวจสอบปริมาณไขมันอีกด้วย การตรวจสอบ คุณภาพดังกล่าวทำให้สามารถกำหนดราคาน้ำนมดิบ ที่แตกต่างกันตามคุณภาพได้ | |
หัวข้อก่อนหน้า
