เล่มที่ 12
การพัฒนาแหล่งน้ำ
สามารถแชร์ได้ผ่าน :
พื้นที่ลุ่มน้ำและพื้นที่ต้นน้ำลำธาร

            พื้นที่ลุ่มน้ำ หมายถึง บริเวณพื้นที่ ซึ่งครอบคลุมลำน้ำธรรมชาติตอนใดตอนหนึ่ง เหนือจุดที่ได้กำหนดในลำน้ำนั้นๆ ทำหน้าที่เป็นแหล่งรวมน้ำ ทั้งที่ไหลมาบนผิวดิ นและที่ซึมออกจากดิน ให้ระบายลงสู่ลำน้ำ และไหลไปยังจุดที่กำหนด พื้นที่ลุ่มน้ำจึงเปรียบเสมือนหลังคาบ้านที่รองรับน้ำฝน และลำเลียงน้ำลงสู่รางน้ำ เพื่อให้น้ำไหลลงสู่ภาชนะเก็บกัก ตัวอย่างเช่น พื้นที่ลุ่มน้ำ เหนือเขื่อนภูมิพล ก็คือพื้นที่ลุ่มน้ำของแม่น้ำปิง เหนือจุด หรือตำแหน่งที่สร้างเขื่อนภูมิพล รวมพื้นที่ประมาณ ๒๖,๓๙๐ ตารางกิโลเมตร เมื่อมีฝนตกภายในพื้นที่ลุ่มน้ำดังกล่าว น้ำที่ไหลอยู่บนผิวดิน รวมกับน้ำที่ไหลซึมออกจากดิน ก็จะไหลลงลำธาร แล้วไหลลงสู่แม่น้ำปิง ไปยังอ่างเก็บน้ำของเขื่อนภูมิพล  
แผนที่แสดงพื้นที่ลุ่มน้ำของน้ำแม่เปา อำเภอเทิง จังหวัดเชียงราย
แผนที่แสดงพื้นที่ลุ่มน้ำของน้ำแม่เปา อำเภอเทิง จังหวัดเชียงราย
            สำหรับพื้นที่บริเวณซึ่งอยู่ทางตอนบนของลุ่มน้ำ เรานิยมเรียกกันว่า "พื้นที่ต้นน้ำลำธาร" ซึ่งหมายถึง พื้นที่ลุ่มน้ำบริเวณที่เป็นแหล่งกำเนิดของลำธาร อันมีขอบเขตจากแนวสันปันน้ำลงมา จนถึงบริเวณที่เริ่มมีน้ำไหลในลำธารนั้นๆ