เล่มที่ 34
เครื่องประดับ
สามารถแชร์ได้ผ่าน :
ความสำคัญของเครื่องประดับไทย

เครื่องประดับไทยมีความสำคัญต่อสังคมไทยในหลายๆ ด้าน อาจกล่าวโดยสรุปได้ดังนี้

๑. เพื่อตกแต่งร่างกายให้มีความสวยงาม  

เป็นธรรมชาติของมนุษย์ที่ต้องการตกแต่งร่างกายให้สวยงาม ซึ่งนอกจากใช้เสื้อผ้าเครื่องนุ่งห่มตามสมัยนิยมแล้ว ยังมีการใช้เครื่องประดับต่างๆ ตกแต่งเพื่อให้ดูสวยงามยิ่งขึ้น เช่น การใช้สร้อยคอ สร้อยข้อมือ กำไลแขน กำไลข้อมือ กำไลข้อเท้า แหวน ต่างหู เข็มขัด เข็มกลัด ปิ่นปักผม เครื่องประดับเหล่านี้มีการออกแบบ ตลอดจนการใช้วัสดุที่แตกต่างกันไปตามกาลสมัย บางอย่างก็เลิกใช้ไปแล้ว เช่น ในสมัยก่อน บิดามารดามักนิยมให้เด็กผู้หญิงใส่ "จับปิ้ง" ที่ทำด้วยเงิน ทอง หรือนาก ปิดของลับไว้ ปัจจุบันไม่ค่อยมีให้เห็นแล้ว เช่นเดียวกับการใช้เข็มขัดทองและเข็มขัดนาก ซึ่งไม่ค่อยมีปรากฏให้เห็นในสังคมไทยปัจจุบัน

๒. เพื่อแสดงฐานะทางเศรษฐกิจของผู้สวมใส่ 

การใช้เครื่องประดับเป็นการบ่งบอกถึงฐานะทางเศรษฐกิจของผู้สวมใส่ด้วย หากใช้เครื่องประดับที่มีราคาแพง เช่น ทำจากวัสดุที่มีค่าและราคาแพงมาก ก็แสดงว่าผู้สวมใส่มีฐานะดี แต่ถ้าทำจากวัสดุที่มีราคาไม่แพงนัก หรือไม่ใช้เครื่องประดับใดๆ ก็แสดงว่า บุคคลนั้นอาจมีฐานะยากจน

๓. เพื่อแสดงสถานภาพทางสังคมของผู้สวมใส่ 

การใช้เครื่องประดับบางอย่างเป็นการแสดงถึงสถานภาพทางสังคมของผู้สวมใส่ เช่น เป็นกษัตริย์หรือพระราชวงศ์ เป็นขุนนางชั้นสูง และเป็นพราหมณ์หรือผู้ประกอบพิธีทางศาสนาในราชสำนัก เครื่องประดับดังกล่าวนี้ มักมีการกำหนดไว้ในกฎมณเฑียรบาล หรือตามโบราณราชประเพณี บุคคลสามัญไม่สามารถตกแต่งด้วยเครื่องประดับเช่นนั้นได้


เครื่องประดับของพระราชวงศ์ชั้นสูง - สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ

เครื่องประดับที่แสดงถึงสถานภาพทางสังคมของผู้สวมใส่นี้ ยังปรากฏให้เห็นจาก เครื่องแต่งกายของผู้แสดงละครและนาฏศิลป์ โดยผู้ที่เป็นตัวพระหรือตัวนาง อาจใช้เครื่องประดับบางอย่าง เพื่อบอกให้ผู้ชมรู้ว่า มีสถานภาพใดในการแสดง เช่น เป็นกษัตริย์ เจ้านาย ขุนนาง รวมทั้งในการสร้างพระพุทธรูปทรงเครื่อง ซึ่งเป็นพระพุทธรูปที่มีเครื่องประดับของพระจักรพรรดิราช ก็แสดงให้เห็นถึงสถานภาพ ของพระพุทธองค์ ที่ทรงมีเชื้อสายของกษัตริย์มาก่อน ถือเป็นการแสดงความยกย่อง และเพื่อให้พระพุทธรูปมีความสง่างามมากยิ่งขึ้น

๔. เพื่อแสดงออกถึงความเชื่อในศาสนา และสิ่งเคารพบูชา

พุทธศาสนิกชนไทยส่วนมากนิยมสวมใส่พระเครื่องไว้ที่คอ รวมทั้งเครื่องรางของขลังต่างๆ เช่น ตะกรุด ผ้ายันต์ นอกจากจะเป็นการแสดงออกถึงความศรัทธาในพระพุทธศาสนาแล้ว ยังถือว่า เครื่องประดับเหล่านั้น สามารถคุ้มครองป้องกันภยันตรายต่างๆ ได้ด้วย