คลังลูกตาและการเปลี่ยนกระจกตา

            อวัยวะของลูกตาของคนเรามีการตายและเปื่อย เน่าในเวลาไม่เท่ากัน เช่น ชั้นจอตาถ้าขาดออกซิเจน หรือขาดเลือดไปเลี้ยง จะตายภายในเวลาไม่เกินครึ่งชั่วโมง แต่กระจกตาสามารถมีชิวตอยู่ได้ประมาณ ๗ วัน ถ้าเก็บไว้ในอุณหภูมิ ๕ องศาเซลเซียส หลังเสียชีวิต จากความรู้อันนี้จึงเอาไปใช้ในการเปลี่ยนกระจกตา การเปลี่ยนกระจกตา ซึ่งมักเข้าใจกันว่า เป็นการเปลี่ยนดวงตาทั้งลูกนั้น ไม่ตรงกับความเป็นจริง ความเป็นจริงคือ แพทย์ใช้เฉพาะกระจกตา นำไปผ่าตัด เปลี่ยนให้กับผู้ป่วยโรคตาบางอย่าง โดยแพทย์ผ่าตัดเอากระจกตาบริเวณที่มัวออก แล้วนำกระจกตาของผู้บริจาคมาใส่แทน ถ้าการผ่าตัดได้ผลดีผู้รับก็จะมีสายตาดีขึ้น บางครั้งการผ่าตัดได้ผลไม่ดี เพราะผู้รับมีโรคตาอย่างอื่นด้วย หรือเพราะผู้รับมีปฏิกิริยาตอบโต้ ไม่ยอมรับกระจกตาที่เปลี่ยนให้ จะทำให้บริเวณที่ผ่าตัดเป็นฝ้า และสายตามัวลง ต้องให้ยารักษา หรือเปลี่ยนกระจกตาใหม่ กระจกตาที่ใช้ในการเปลี่ยน ได้จากผู้ที่บริจาคแจ้งความจำนงไว้ เมื่อผู้บริการถึงแก่กรรม ทายาท และแพทย์จะจัดการ นำลูกตามาเก็บไว้ที่คลังลูกตา คลังลูกตาเป็นที่เก็บลูกตาจากผู้บริจาค และเป็นศูนย์กลางจ่ายไปตามโรงพยาบาลที่ต้องการ ลูกตาที่ใช้การได้ต้องได้จากผู้ตายที่ปราศจากโรคติดต่อ เช่น กามโรค และต้องเป็นกระจกตาที่ใสไม่มีแผล เมื่อมีผู้ป่วยที่ต้องการเปลี่ยนกระจกตา เช่น ผู้ป่วยโรคต้อลำไย (กระจกตามัว หรือมีแผลเป็นที่กระจกตา) เป็นแผลที่กระจกตาจากเชื้อรา กระจกตาไม่เรียบ กระจกตารูปกรวย หรือกระจกตาแตกจากอุบัติเหตุ แพทย์ก็นำลูกตาจากคลังลูกตามาช่วยผู้ป่วยได้ทันท่วงที คลังลูกตาในประเทศไทยมีอยู่ที่สภากาชาดไทย และที่โรงพยาบาลบางแห่ง