เล่มที่ 12
การพัฒนาปัจจัยการผลิต
สามารถแชร์ได้ผ่าน :
| ธนาคารข้าว ประเทศไทยเป็นประเทศเกษตรกรรม ประชาชนส่วนใหญ่คิดเป็นร้อยละ ๘๐ ของประชาชน ทั้งหมดอาศัยอยู่ในชนบท และประชาชนเหล่านี้ ล้วนแล้วแต่มีความเป็นอยู่โดยอาศัยอาชีพเกษตรกรรมเป็นหลัก ถ้าหากจะคิดถึงพื้นที่ในชนบท ซึ่งมีอยู่ถึง ๕๑๘,๒๖๒.๖ ตารางกิโลเมตร หรือร้อยละ ๙๓.๗ ของพื้นที่ทั้งหมดแล้ว พื้นที่ในการประกอบอาชีพของประชาชนมีอย่างเพียงพอ แต่ตามความเป็นจริงแล้ว หาได้เป็นเช่นนั้นไม่ ทั้งนี้ เพราะระบบการชลประทานของเรายังไม่ดีพอ เกษตรกรส่วนใหญ่ยังต้องพึ่งพิงธรรมชาติเป็นหลัก ผลิตผลจึงขึ้นอยู่กับธรรมชาติ ปีใดที่ธรรมชาติไม่เอื้ออำนวย ย่อมเกิดผลกระทบต่อการผลิตอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ จากอดีตที่ผ่านมา เกษตรกรประสบปัญหาการผลิต เนื่องจาก ผลกระทบทางธรรมชาติตลอดเวลา ทำให้ชาวชนบท ซึ่งส่วนใหญ่เป็นชาวนา ขาดแคลนข้าวบริโภค และหรือต้องซื้อข้าวบริโภค ในราคาสูง ในส่วนที่สามารถผลิตได้มีปริมาณเพียงพอ ก็ประสบปัญหาการถูกกดราคาจากพ่อค้าคนกลาง ปัญหาเหล่านี้ ถมทับชาวชนบท ซึ่งยากจนอยู่แล้ว ให้ยากจนลงไปอีก พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ทรงปรารภว่า "ขณะนี้ราษฎรต้องซื้อข้าวบริโภคในราคาสูงทั้งๆ ที่ ข้าวเปลือกมีราคาต่ำ เนื่องจาก พ่อค้าคนกลางแสวงหากำไรเกินควร บางท้องที่ ชาวนาขาดแคลนข้าวบริโภค ในบางฤดูกาล" จึงมีพระราชประสงค์ ให้พิจารณาจัดตั้งธนาคารข้าวของราษฎรขึ้น โดยทั่วไป คณะรัฐมนตรีได้ประชุมพิจารณาเรื่องนี้ เป็นกรณีพิเศษ เมื่อวันที่ ๔ พฤศจิกายน ๒๕๑๙ และที่ประชุมได้มอบหมายให้กรมการพัฒนาชุมชนเป็นเจ้าของเรื่อง โดยให้ปรับปรุงโครงสร้างฉางข้าว ของบ้านท่าส้มป่อย ตำบลทุ่งฝาย อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง ซึ่งดำเนินโครงการ "กลุ่มออมข้าว ช่วยเหลือคนจน" มาตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๑๕ หลัง จากที่ได้ปรับปรุงโครงสร้างเสร็จแล้ว กรมการพัฒนาชุมชนได้สั่งการให้จังหวัดต่างๆ ดำเนินการเกี่ยวกับเรื่องนี้มาตั้งแต่วันที่ ๑๗ มีนาคม ๒๕๒๐
วัตถุประสงค์ ๑. เพื่อส่งเสริมให้ประชาชนได้สำนึกใน การรวมกลุ่มเพื่อช่วยเหลือตนเองและช่วยเหลือ ซึ่งกันและกัน ๒. เพื่อช่วยเหลือสงเคราะห์ประชาชนผู้ ยากจนให้ได้กู้ยืมข้าวไปใช้บริโภคและทำพันธุ์ใน ฤดูทำนา ๓. เพื่อให้ธนาคารเป็นแหล่งกลางในการ รวบรวมข้าวไว้ขายในราคายุติธรรม ๔. เพื่อให้ผู้มีฐานะดีช่วยเหลืออนุเคราะห์ ผู้ยากจน วิธีการดำเนินการ การดำเนินงานธนาคารข้าวถือเป็นกิจกรรม ที่มีลักษณะเป็นการให้การสงเคราะห์แก่ประชาชน และเป็นกิจกรรมที่ประชาชนเป็นผู้ดำเนินการ ในลักษณะชุมชนช่วยชุมชน โดยทางราชการเป็นผู้คอยเสนอแนะแนวทาง ในการปฏิบัติให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่ประชาชนโดยส่วนรวม ซึ่งมีหลักการสำคัญ ดังนี้ ๑. การจัดตั้งธนาคารข้าว จัดตั้งในท้องที่ ที่ขาดแคลนข้าวบริโภค ประชาชนยากจน ต้องซื้อข้าวบริโภคในราคาแพง หรือกู้ยืมจากนายทุน โดยเสียดอกเบี้ยแพง ๒. ข้าวกองทุนของธนาคารเก็บไว้ที่ยุ้งหรือฉาง ที่สร้างขึ้นเป็นส่วนกลาง ถ้าไม่มีฉางกลาง จะฝากไว้ตามยุ้งหรือฉาง ของผู้นำ หรือผู้มีจิตศรัทธาให้ยืมใช้ก็ได้ | |||
 ฉางข้าว | ๓. ให้กลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิตเป็นแกนกลางในการดำเนินงาน ถ้าท้องที่ใดไม่มีกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต แต่มีการจัดตั้งธนาคารข้าวขึ้นแล้ว ให้คณะกรรมการสภาตำบลรับผิดชอบ หากภายหลังได้จัดตั้งกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิตขึ้น ให้กิจกรรมธนาคารข้าว ขึ้นอยู่กับกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต | ||
| ๔. ผลกำไร (ดอกเบี้ย) ที่เกิดจากการดำเนินงานธนาคารข้าว ให้นำเข้าเป็นกองทุนดำเนินกิจกรรมธนาคารเท่านั้น ๕. ธนาคารข้าวให้การสงเคราะห์และให้ บริการในลักษณะ ให้เปล่า ให้โดยแลกแรงงาน ให้ยืม และให้กู้ ดังนี้ การให้เปล่า เป็นการสงเคราะห์แก่ ประชาชนผู้ทุพพลภาพ หรือผู้ยากไร้ที่ไม่สามารถ ช่วยเหลือตนเองได้ นอกจากนี้ยังให้การสงเคราะห์ แก่ผู้ประสบภัยต่างๆ อย่างร้ายแรง และมีความ จำเป็นเร่งด่วนที่จะต้องรีบให้ความช่วยเหลือเพื่อ ให้สามารถยังชีพอยู่ได้ เช่น ผู้ประสบวาตภัย อุทกภัย เป็นต้น การให้โดยแลกแรงงาน เป็นการ สงเคราะห์แก่ผู้ยากไร้เหมือนกลุ่มแรก แต่บุคคล เหล่านี้ยังมีกำลังกายพอที่จะช่วยเก็บกวาดทำความสะอาด บริเวณสถานที่ตั้งธนาคารข้าว หรือช่วยขนข้าวขึ้นยุ้งฉาง หรือทำงานสาธารณประโยชน์ อื่นๆ ให้กับหมู่บ้านได้ การพิจารณาว่าควรจะให้การสงเคราะห์โดยวิธีนี้แก่ผู้ใด ขึ้นอยู่กับคณะ กรรมการจัดการธนาคารข้าว การให้ยืม เป็นการให้บริการสำหรับ ผู้มีฐานะความเป็นอยู่ดีกว่าสองพวกแรกที่กล่าว มาแล้ว การให้บริการในลักษณะนี้ ผู้ขอรับบริการต้องส่งใช้คืนข้าวที่ยืมไป แต่ไม่ต้องเสียดอกเบี้ย การให้กู้ เป็นการให้บริการแก่ผู้ที่มี ฐานะดี แต่ขาดแคลนข้าวบริโภคหรือข้าวทำพันธุ์ ในบางฤดูกาล การให้บริการในลักษณะนี้ เสียดอกเบี้ยให้แก่ธนาคารข้าวด้วย ดังนั้น ผู้ที่ขอรับ บริการจะต้องมีขีดความสามารถสูงกว่าสามพวกแรก เพราะจะต้องส่งใช้คืนข้าวที่กู้ไป พร้อมทั้งดอกเบี้ย | |||
 ธนาคารข้าว องค์กรหนึ่งที่จัดตั้งขึ้น เพื่อแก้ไขปัญหาในการผลิตและซื้อขายข้าวของเกษตรกร | |||
| ๖. ทุนดำเนินงาน เนื่องจากธนาคารข้าว มีวัตถุประสงค์เพื่อช่วยเหลือสงเคราะห์แก่ประชาชน ผู้ยากไร้เป็นอันดับแรก และให้บริการแก่ประชาชนผู้ที่ขาดแคลนเป็นบางฤดูกาลเป็นอันดับต่อมา โดยวิธีการให้ประชาชนรู้จักช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ดังนั้น การหาข้าวกองทุน หรือทุนดำเนินงาน จึงเป็นเรื่องสำคัญที่จะต้องจัดหาให้มีปริมาณเพียงพอ เพื่อให้การช่วยเหลือสงเคราะห์แก่ผู้ยากไร้ เหล่านั้นเป็นไปอย่างทั่วถึง จึงมีวิธีหาทุน ดังนี้ ๑) รับบริจาคข้าวหรือเงินจากประชาชนผู้มีจิตศรัทธา ข้าราชการและองค์การต่างๆ ๒) จัดทำบุญทอดผ้าป่าข้าวเปลือกตาม ประเพณีโบราณที่เคยปฏิบัติกันมา ๓) จัดทำโครงการของบประมาณจาก องค์การบริหารส่วนจังหวัดและองค์การสาธารณกุศลต่างๆ ๔) กลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต ให้ยืมเงินบางส่วน โดยไม่คิดดอกเบี้ย เป็นทุนสำรองซื้อข้าว และเมื่อดำเนินการไปแล้ว มีทุนเพียงพอ ก็ใช้เงินสำรองคืนแก่กลุ่มออมทรัพย์ฯ หรือกลุ่มออมทรัพย์ฯ จะใช้เงินทุนสาธารณะบริจาคให้ธนาคารข้าวก็ได้ ๕) นำผลประโยชน์ที่เกิดจากการให้ กู้ข้าวมาใช้เป็นทุนดำเนินการ ๖) รับบริจาคทาน (ซะกาต) จากชาวมุสลิม | |||
 ธนาคารข้าวและยุ้งฉาง บ้านโคกนาดี กิ่งอำเภอโคกศรีสุพรรณจังหวัดสกลนคร | |||
| ผลการดำเนินงานโครงการธนาคารข้าว กรมการพัฒนาชุมชนได้เร่งรัดให้เจ้าหน้าที่ ผู้รับผิดชอบประจำตำบล (พัฒนากร) ทำความเข้าใจกับประชาชน ในเรื่องของธนาคารข้าว ซึ่ง ปัจจุบันมีธนาคารข้าวที่กรมการพัฒนาชุมชนรับผิดชอบจำนวน ๔,๓๒๐ แห่ง ครอบคลุมพื้นที่ ๕๗ จังหวัด โดยแยกรายละเอียดได้ดังนี้ ๑. ธนาคารข้าวในเขตพื้นที่ปกติทั่วไป ที่ จัดตั้งขึ้นตามความต้องการของประชาชน จำนวน ๓,๓๕๕ แห่ง ๒. ธนาคารข้าวในเขตพื้นที่ยากจน ๓๘ จังหวัด โดยใช้งบประมาณของโครงการเงินกู้ ญี่ปุ่น จำนวน ๗๖๖ แห่ง ๓. ธนาคารข้าวในเขตพื้นที่ป้องกันตนเอง ชายแดน (ปชด.) ไทย-ลาว, ไทย-กัมพูชา จัดตั้งขึ้นตามหลักยุทธศาสตร์ และยุทธวิธีทางการทหาร เพื่อสร้างขวัญและกำลังใจแก่ประชาชน ใช้งบประมาณที่ได้รับความช่วยเหลือสนับสนุน จากรัฐบาลสหรัฐอเมริกา กรมการพัฒนาชุมชน ร่วมกับศูนย์ อำนวยการร่วม (ศอร.) กองบัญชาการทหารสูงสุด ดำเนินการใน ๙ จังหวัด จำนวน ๕๔ แห่ง ๔. ธนาคารข้าวในเขตพื้นที่หมู่บ้านอาสา พัฒนาและป้องกันตนเอง (อพป.) โดยใช้งบประมาณของกรมการพัฒนาชุมชน จำนวน ๑๔๕ แห่ง ดำเนินการใน ๕๒ จังหวัด | |||
| นอกจากนี้ กรมการพัฒนาชุมชน ยังได้ร่วมดำเนินการโครงการธนาคารข้าว กับหน่วยงานอื่นอีก เช่น โครงการธนาคารข้าว ของตำรวจตระเวนชายแดน (ต.ช.ด.) และกองอำนวยการกลางรักษาความปลอดภัยแห่งชาติ (กรป.กลาง) และอื่นๆ |  หมู่บ้านอาสาพัฒนาและป้องกันตนเอง (อพป.) บ้านโคกนาดี กิ่งอำเภอโคกศรีสุพรรณ จังหวัดสกลนคร |
| ความคาดหวังเมื่อดำเนินการเกี่ยวกับธนาคารข้าว จากผลการดำเนินงานที่ผ่านมา โครงการธนาคารข้าว สามารถแก้ไขปัญหาให้แก่ประชาชนได้เป็นอย่างดี หลายท้องที่ได้เชิญชวนประชาชนบริจาคข้าวหรือเงิน เพื่อนำไปจัดกิจกรรมธนาคารข้าว เนื่องในโอกาสวันสำคัญ กรมการพัฒนาชุมชนหวังว่า โครงการธนาคารข้าว จะช่วยแก้ปัญหาการขาดแคลนข้าวบริโภคของราษฎร ซึ่งจะทำให้เขามีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น นอกจากนี้ยังจะช่วยแก้ปัญหาหนี้สินที่ประชาชนผู้ขาดแคลนเหล่านั้น ไปกู้ยืมเงินหรือข้าว มาบริโภค โดยเสียดอกเบี้ยในอัตราสูงอีกด้วย | |
หัวข้อก่อนหน้า
