| เครื่อง ปั้นภาคกลาง อาณาจักรอยุธยาสถาปนาขึ้น เมื่อพ.ศ. ๑๘๙๓ เข้าครอบคลุมพื้นที่ภาคกลาง ในที่ราบลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาได้ทั้งหมด ในเวลาไม่นานนัก ก่อนหน้าการสถาปนาอาณาจักรอยุธยา ได้มีแคว้นสุวรรณภูมิ และแควันละโว้ เคยปกครอง พื้นที่แห่งนี้มาก่อนแล้ว แต่ภายหลังจากการก่อตั้งกรุงศรีอยุธยา เมืองแห่งนี้ได้กลายมาเป็นศูนย์กลางการค้า และความเจริญแทนที่ ได้มีการค้นพบและขุดค้นทางโบราณคดี เพื่อศึกษาแหล่งที่ผลิตเครื่องปั้นของภาคกลาง ๒ แหล่งผลจากการศึกษาทำให้ทราบลักษณะวิธีการผลิต และการแพร่กระจายของเครื่องปั้นจากทั้ง ๒ แหล่งเป็นผลให้เกิดความก้าวหน้าในการศึกษาพัฒนาการทางเศรษฐกิจ และสังคม ในสมัยนั้นเป็นอย่างมาก แหล่งผลิตทั้ง ๒ แหล่ง ได้แก่ แหล่งแม่น้ำน้อย หรือแหล่งวัดพระปรางค์ แหล่งผลิตนี้อยู่ริมแม่น้ำน้อยในเขตวัดพระปรางค์ ตำบลเชิงกลัด อำเภอบางระจัน จังหวัดสิงห์บุรีมีเตาเผาขนาดใหญ่เป็นจำนวนมาก เป็นที่คาดหมายว่า ผลิตผลจากแหล่งนี้ ได้ใช้ในชีวิตประจำวันของชาวอยุธยาและบางส่วนได้ส่งออกไปยังประเทศใกล้ เคียงด้วย | |
 ชาม เนื้อแกร่ง เคลือบสีน้ำตาลแกมดำ สมบัติของวัดพระปรางค์ จังหวัดสิงห์บุรี | |
| งานเครื่องปั้นจากแหล่งนี้ส่วนใหญ่ขึ้นรูป ด้วยแป้นหมุน เป็นงานที่ไม่เคลือบ เนื้อดินที่นำมาผลิตละเอียด เมื่อเผาออกสีแสด มีทั้งที่เผาไฟแรงสูงเนื้อแกร่ง และที่เผาไฟด้วยอุณหภูมิไม่สูงนัก ภาชนะที่ผลิตจากแหล่งนี้ ที่เป็นประเภทเครื่องใช้ประจำวัน ได้แก่ ครก อ่าง กระปุกทรงเตี้ย ปากกว้าง กระปุกทรงสูงปากแคบชนิดนี้มักมีเนื้อ แกร่ง ภาชนะรูปร่างคล้ายแจกัน หรือกุณโฑ คอสูงปากกว้าง ภาชนะคล้ายแจกันมีหู ๒ หู กุณฑีหรือกาน้ำก้นเรียบ ที่พวยมีกระเปาะคล้าย กับจะเป็นที่กรองใบไม้ที่ใช้ชงดื่ม หวด จาน ชาม ท่อน้ำ ฝาภาชนะต่างๆ ตุ๊กตา ลวดลายที่ใช้ประดับตกแต่งภาชนะ เป็น ลายขูดขีดบนผิว คล้ายโครงใบไม้ ลายวงกลมปั้นแปะ ลายกดลงบนภาชนะเป็นจุด ลายกระจัง เป็นต้น แหล่งบ้านปูน แหล่งผลิตนี้อยู่ริมแม่น้ำสุพรรณ (ท่าจีน) ในเขตบ้านปูน ตำบลพิหารแดง อำเภอเมือง จังหวัดสุพรรณบุรี งานจากแหล่งผลิตแห่งนี้ แพร่กระจายอยู่ในชุมชนหลายแห่งในภาคกลาง รวมทั้งในเกาะเมืองอยุธยาด้วย | |
 ลายประทับรูปบุคคลสวมเทริดถืออาวุธ (ดาบ) แสดงถึงการใช้อาวุธสั้นบนหลังม้า | |
เครื่องปั้นจากแหล่งนี้ทำจากดินเนื้อละเอียด เมื่อนำไปเผาเนื้อภาชนะเป็นสีแสด งานที่ผลิตเป็นงานไม่เคลือบ มีทั้งที่เผาด้วยไฟแรงสูง เนื้อแกร่ง และเผาไฟแรงต่ำ ภาชนะที่ผลิตมีทั้งชาม อ่าง กุณโฑ กระปุก ไห ฝาภาชนะ รูปสัตว์ต่างๆ เป็นต้น การผลิตเครื่องปั้นจากแหล่งทั้ง ๒ นี้ น่าจะทำขึ้นในช่วงปลายพุทธศตวรรษที่ ๑๙ หรือ ๒๐ ถึงต้นพุทธศตวรรษที่ ๒๔ หรือในช่วงที่กรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี ผลิตผลส่วนใหญ่แพร่หลายอยู่ในชุมชนสมัยอยุธยา และพบในประเทศใกล้เคียงส่วนหนึ่งด้วย
ภาชนะเครื่องปั้นดินเผาภาคกลาง :ครก |
หัวข้อก่อนหน้า
