ผ้าฝ้ายเกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวันของคนไทยตั้งแต่เกิด คือ ใช้เป็นผ้าอ้อม เมื่อเติบโตก็ใช้เป็นเครื่องนุ่งห่ม และเครื่องใช้ประจำตัว เช่น ผ้าขาวม้า ในการทำบุญของชาวพุทธ เช่น งานมงคลต่างๆ การทอดกฐิน ทอดผ้าป่า ตลอดจนงานศพ ล้วนแต่มีธรรมเนียมที่จะต้องใช้ผ้าเหลือง ผ้าขาว และด้ายสายสิญจน์ ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์ของฝ้ายทั้งสิ้น

ฝ้ายและผลิตภัณฑ์จากฝ้าย

            คนไทยปลูกฝ้าย และทอผ้าใช้เองมาตั้งแต่สมัยสุโขทัยเป็นราชธานี ดังที่มีสุภาษิตของชาวสุโขทัยว่า "เมื่อเสร็จหน้านา ผู้หญิงทอผ้า ผู้ชายตีเหล็ก" นอกจากนี้ในวรรณคดีไทย เช่น เรื่องขุนช้างขุนแผนก็กล่าวถึงการทำไร่ฝ้าย ซึ่งเป็นงานที่ผู้หญิงออกไปทำ ไม่น่าสงสัยเลยว่า คนไทยส่วนใหญ่ต่างก็รู้จักปลูกฝ้าย และทอผ้าใช้เอง ในปัจจุบันนี้ จะยังเห็นช่างทอผ้าอยู่เป็นส่วนมากตามชนบทในภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สำหรับภาคอื่นๆ ก็มีการทอผ้าบ้าง แต่ไม่มากนัก การทำไร่ฝ้ายในอดีตคงทำเพื่อใช้ภายในครอบครัว มิได้ทำเพื่อเป็นสินค้า มิได้ทำเพื่อเป็นสินค้า ทำไร่กันในเนื้อที่น้อยสามารถดูแลบำรุงได้ดี

            เมื่อคนไทยได้ติดต่อกับชาวต่างประเทศมากขึ้น ตั้งแต่รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นต้นมา ชาวต่างประเทศนำผ้าฝ้ายที่ทอด้วยเครื่องจักร ซึ่งมีลักษณะบางกว่าผ้าทอด้วยมือประกอบทั้งความงดงามในการพิมพ์ดอก และลวดลายด้วยสีอ่อนสีแก่สลับกัน สวยกว่าผ้าไทยซึ่งมีสีไม่มากนัก คนไทยก็เริ่มนิยมการซื้อผ้าทอด้วยเครื่องจักร ทำให้การทอผ้าด้วยมือลดน้องลง

ฝ้ายและผลิตภัณฑ์จากฝ้าย