การเลือกลายและแบบให้เหมาะสมกับโอกาสที่ใช้

ในการประดิษฐ์ผักและผลไม้ให้มีรูปแบบต่างๆ กันนั้น จำเป็นต้องอาศัยลายพื้นฐาน หรือลายแม่แบบเป็นหลัก ลายพื้นฐานที่ใช้ในการประดิษฐ์ผักและผลไม้ ได้แก่ ลายรวงข้าว ลายดอกข่า และลายคดกริช เราจะนำลายพื้นฐานเหล่านี้ มาผสมผสานกัน เพื่อให้เหมาะสมกับผักและผลไม้ที่จะนำมาประดิษฐ์ และโอกาสที่จะใช้ นอกจากลายพื้นฐานต่างๆ ดังกล่าวมาแล้ว ยังมีลายและแบบอีกหลายชนิดที่ใช้ในโอกาสต่างๆ อีก เช่น

ก. ลายไทย เป็นการแกะสลักเป็นลายตัวกนกแบบต่างๆ เหมาะสำหรับใช้แกะสลักภาชนะต่างๆ เช่น แจกัน ผอบ

ข. ลายเครือเถา เป็นการแกะสลักผักหรือผลไม้เป็นช่อหรือพวง เช่น การแกะสลักขิงเป็นช่อ หรือการแกะสลักผักหรือผลไม้ที่ใช้เป็นภาชนะ เช่น เป็นผอบ หรือแจกัน

ผลแตงโมแกะสลักเป็นลายเครือเถา

ค. ลายฉลุ เป็นการแกะสลักลายฉลุโปร่ง เช่น การแกะสลักใบไม้ หรือการแกะสลักภาชนะต่างๆ ที่ไม่ต้องใช้บรรจุของที่เป็นของเหลว

ง. ดอกไม้ เป็นการแกะสลัก เพื่อใช้ตกแต่งแจกันหรือถาด

แคนตาลูปแกะสลักเป็นลายฉลุโปร่ง

จ. ตุ๊กตา เป็นการแกะสลัก และประดิษฐ์เป็นตัวตุ๊กตา เพื่อใช้ตกแต่งให้สวยงาม และน่ารัก

ฉ. ตัวสัตว์ เป็นการแกะสลักตกแต่ง เพื่อให้เกิดความสวยงาม และน่ารัก เช่น แกะสลักเป็นนก ปลา เต่า ฯลฯ