การเล่นว่าวพนัน
ว่าวพนันเป็นกีฬากลางแจ้งในฤดูร้อนของภาคกลาง โดยเริ่มเล่นกันในช่วงเดือนมีนาคมถึงเมษายน จัดเป็นศาสตร์การต่อสู้ ที่ผู้เล่นต้องมีทั้งเชาวน์ปัญญา ไหวพริบปฏิภาณ การตัดสินใจที่เฉียบขาด และสายตาที่แม่นยำ สิ่งเหล่านี้เป็นองค์ประกอบสำคัญ ที่ทำให้การแข่งขันว่าวพนันสนุกสนาน ตื่นเต้น และมีรสชาติตลอดมา
หนังสือ "ตำนานว่าวพนัน ตำราผูกว่าว วิธีชักว่าว" ของ พระยาภิรมย์ภักดี (บุญรอด เศรษฐบุตร) แต่งเมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๔
ชนิดของว่าวพนัน
ว่าวพนันที่ใช้แข่งขันมี ๒ ชนิด คือ ว่าวจุฬา และ ว่าวปักเป้า ว่าวจุฬามีรูปแบบ ๕ แฉก มุมหนึ่งเป็นหัว อีก ๒ มุมเป็นปีก และ ๒ มุมล่างเป็นขากบ ส่วนว่าวปักเป้ามีรูปทรงสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน และหางยาว การทำว่าวทั้ง ๒ ชนิดนี้ต้องใช้ความประณีต พิถีพิถัน ตั้งแต่การเลือกใช้วัสดุ เพื่อให้ว่าวสวยงาม แข็งแรงทนทาน และเมื่อว่าวทั้ง ๒ ชนิดทะยานขึ้นสู่ท้องฟ้า ก็จะสามารถบังคับทิศทางการเคลื่อนไหว และโฉบเฉี่ยวต่อสู้กันได้อย่างสวยงาม
อาวุธของว่าวพนัน
ในวงการแข่งขันว่าวพนัน ว่าวจุฬามักได้เปรียบกว่าว่าวปักเป้า ทั้งด้านรูปแบบและอาวุธ อาวุธของว่าวจุฬาคือ จำปา มี ๔ ดอก แต่ละดอกเป็นไม้เหลาโค้ง ๘ อัน มัดแน่นรวมกัน ติดกับสายป่านบริเวณใต้คอซุง ใช้สำหรับเกี่ยวเชือกปักเป้า ส่วนอาวุธของว่าวปักเป้า คือ เหนียง เป็นสายป่านยาวประมาณ ๘ เมตร ผูกเป็นห่วงรูปครึ่งวงกลมติดใต้คอซุงลงมา ใช้สำหรับคล้องตัวว่าวจุฬาให้เสียการทรงตัว โดยการล่อว่าวจุฬาให้มุดเข้าไปในเหนียง เรียกกันว่า "เหนียงลอยลม" วิธีแก้ ต้องให้ว่าวจุฬาสำรอกออกจากเหนียง หรือผ่อนออกไปให้เหนียงหลวมไปเกี่ยวกับจำปา ซึ่งเรียกกันว่า "เหนียงเข้าเครื่อง" เมื่อผ่อนว่าวจุฬา แต่ว่าวปักเป้าไม่ผ่อนตามไปด้วย เหนียงของว่าวปักเป้าจะมาติดที่จำปาของว่าวจุฬา ว่าวจุฬาจะรอกพาว่าวปักเป้าเข้าแดนทันที ว่าวปักเป้าก็จะเป็นฝ่ายแพ้ ทั้งนี้ การใช้อาวุธของว่าวทั้ง ๒ ชนิด ก็เพื่อเผด็จศึก ให้ว่าวคู่ต่อสู้เพลี้ยงพล้ำ โดยที่ว่าวจุฬาอาจตกลงในแดนของว่าวปักเป้า หรือว่าวจุฬาสามารถนำว่าวปักเป้าเข้ามาในแดนของตนก็ได้
* ว่าวจุฬา เมื่อติดกับเหนียงของว่าวปักเป้า แล้วตกในแดนว่าวปักเป้า ว่าวจุฬาจะเสียคะแนน
* ว่าวปักเป้า เมื่อติดกับจำปาของว่าวจุฬา หางว่าวปักเป้าจะพันคอซุง หรือเมื่อว่าวปักเป้าประกบว่าวจุฬาแล้วผ่อนไม่ออก หรือหางว่าวปักเป้าขาด ว่าวจุฬาจะวิ่งรอกดึงว่าวปักเป้า ว่าวปักเป้าจะเสียคะแนน
* เมื่อว่าวจุฬารอกเข้าแดนตนเอง แต่ข้ามไปตกในแดนว่าวปักเป้า ส่วนว่าวปักเป้า ก็ตกลงในแดนว่าวจุฬา (สลับแดนกัน) กรรมการจะยกธงไม่ได้คะแนนทั้ง ๒ ฝ่าย
กติกาการแข่งขันว่าวพนัน
สนามที่ใช้เล่นว่าวพนันเป็นลานกลางแจ้งที่กว้าง แบ่งเขตแดนกันฝ่ายละครึ่ง ว่าวจุฬาต้องอยู่ด้านเหนือลม ส่วนว่าวปักเป้าอยู่ใต้ลม ระดับตรงแนวลมพัด ขณะที่ชักว่าวขึ้นต่อสู้กัน ห้ามล้ำแดนของกันและกัน ต่างฝ่ายต่างก็พยายามให้ว่าวคู่ต่อสู้ลอยตกลงในแดนของฝ่ายตนเอง จึงถือว่าชนะ แต่ถ้าว่าวทั้ง ๒ ฝ่าย ต่างตกในแดนของตนเอง ก็ไม่ถือว่าแพ้-ชนะ หรือก่อนตก ว่าวหลุดขาดจากกันกลางอากาศ ไม่ติดพันกัน ก็ยกเลิกไป ไม่ถือว่าแพ้-ชนะ