เล่มที่ 12 สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ
การพัฒนาแหล่งน้ำ
เล่นเสียงเล่มที่ 12 สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ การพัฒนาแหล่งน้ำ
สามารถแชร์ได้ผ่าน :

            แหล่งน้ำ หมายถึง บริเวณที่รวมของน้ำ ซึ่งเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ แหล่งน้ำที่เรารู้จักกันทั่วไป ได้แก่ ลำธาร ลำห้วย หนอง บึง แม่น้ำ และลำคลอง

            น้ำในแหล่งน้ำธรรมชาติเหล่านี้ มีต้นกำเนิดจากบริเวณต้นน้ำลำธาร อันเป็นเทือกเขา หรือเนินสูง และป่าไม้ โดยลำธารลำห้วย เป็นที่รวบรวมน้ำฝนที่ตกในบริเวณนั้น จากนั้นน้ำในลำธารลำห้วย ก็ไหลมารวมกันกลายเป็นแม่น้ำ และลำคลอง ส่วนหนองและบึง อาจเป็นที่รวมน้ำที่ไหลมาตามผิวดิน หรือเป็นแหล่งรับน้ำจากแม่น้ำลำคลองที่ล้นตลิ่งเข้าไป

            เราใช้น้ำจากแหล่งน้ำทำประโยชน์หลายอย่าง ใช้เป็นน้ำดื่มน้ำใช้ ใช้ในการทำนา ทำไร่ ทำสวน ใช้ในการเลี้ยงสัตว์ และใช้ในการเลี้ยงปลา วันหนึ่งๆ ทุกคนต้องใช้น้ำเป็นจำนวนมาก

            ถ้าเรารู้จักใช้น้ำอย่างถูกต้อง ไม่ทำลายต้นน้ำลำธารอันเป็นบ่อเกิดของน้ำในแม่น้ำลำคลอง ไม่ทำให้ดินพังทลาย โดยไม่จำเป็น และทำการเกษตรอย่างถูกวิธี ก็จะช่วยให้มีน้ำอย่างพอเพียงในแหล่งน้ำธรรมชาติ

แต่เนื่องจากได้มีการบุกรุกทำลายป่าต้นน้ำลำธารมาก ในช่วงระยะห้าสิบปีที่ผ่านมา มีการทำการเกษตรไม่ถูกวิธี และดินก็พังทลายลงมาก เนื่องจากฝนและลมพายุ เป็นเหตุให้น้ำในแหล่งน้ำธรรมชาติหลายแห่งเหือดแห้งไป โดยเฉพาะในฤดูแล้ง เกิดความจำเป็นต้อง "พัฒนาแหล่งน้ำ" เพื่อให้มีน้ำใช้อย่างเพียงพอตลอดปี

            การสร้างเขื่อนเก็บกักน้ำขวางกั้นลำธาร ลำห้วย หรือแม่น้ำไว้ ก็เป็นอีกวิธีหนึ่งที่ทำให้เกิดอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ขึ้นเหนือเขื่อน ซึ่งนอกจากจะทำให้มีน้ำใช้เพื่อการเกษตรอย่างเพียงพอแล้ว ยังเป็นการบรรเทาน้ำท่วมพื้นที่ลุ่ม ของฝั่งลำน้ำทางด้านท้ายเขื่อนได้ด้วย

            นอกจากนั้น การขุดสระขนาดใหญ่ การทำคลองส่งน้ำ จากอ่างเก็บน้ำ หรือจากแหล่งน้ำเหนือฝาย เพื่อส่งเข้าไร่นา และการสูบน้ำจากแหล่งน้ำที่มีระดับต่ำ ส่งขึ้นคลองส่งน้ำ นำไปใช้ในการเพาะปลูกพืช ก็เป็นการพัฒนาแหล่งน้ำด้วยเช่นเดียวกัน