ทะเลไทยตั้งอยู่ในเขตร้อน มีอากาศค่อนข้างร้อน อุณหภูมิของน้ำค่อนข้างสูงเกือบตลอดปี จึงเหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของสัตว์น้ำชนิดต่างๆ รวมถึงสัตว์จำพวกหอย ชายฝั่งทะเลของไทยมีความยาวทั้งสิ้นประมาณ ๓,๐๐๐ กิโลเมตร และแบ่งออกได้เป็น ๒ ส่วน คือ ฝั่งอ่าวไทย และฝั่งทะเลอันดามัน อ่าวไทยมีลักษณะเป็นชายฝั่งน้ำตื้น มีแม่น้ำหลายสายไหลลงสู่อ่าวไทย เช่น แม่น้ำเจ้าพระยา แม่น้ำแม่กลอง แม่น้ำบางปะกง น้ำมีความเค็มต่ำและขุ่น ส่วนฝั่งทะเลอันดามันเป็นทะเลเปิดติดต่อกับมหาสมุทรอินเดีย ไม่มีแม่น้ำสายใหญ่ๆ ไหลลงสู่ทะเล น้ำทะเลมีความเค็มสูง และมีความโปร่งใสมาก ชายฝั่งทะเลทั้งสองฝั่งของไทยเป็นแหล่งอาศัยอันอุดมสมบูรณ์ของปลาและหอย ที่เป็นสัตว์เศรษฐกิจ นับไม่ถ้วนชนิด นอกจากนั้นยังมีเต่าทะเลและสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมอยู่เป็นจำนวนมากอีกด้วย

            หอยในทะเลไทยมีจำนวนชนิดมากมายนับไม่ถ้วน นักวิทยาศาสตร์ได้จัดแบ่งออกตามลักษณะที่คล้ายคลึงกันและแตกต่างกัน เป็น ๕ พวก คือ  ลิ่นทะเล  หอยกาบเดี่ยว  หอยกาบคู่  หอยงาช้าง  หอยงวงช้างและหมึก

๑. พวกลิ่นทะเลหรือหอยแปดเกล็ด (Polyplacophora) 

            ลิ่นทะเลหรือหอยแปดเกล็ดมีลำตัวแบน รูปไข่ มีเปลือกเล็ก ๘ ชิ้นเรียงขวางอยู่บนหลัง ลิ่นทะเลเคลื่อนที่ได้ช้า มีตีนใหญ่แข็งแรงตีนเดียวที่หน้าท้อง ใช้เกาะติดอยู่กับก้อนหิน อาศัยอยู่ตามชายฝั่งทะเล

๒. พวกหอยกาบเดี่ยว (Gastropods) 

            หอยกาบเดี่ยวมีเปลือกเป็นชิ้นเดียวบิดเป็นเกลียว ส่วนมากเวียนไปทางขวา เปลือกมีรูปร่าง สีและลายแตกต่างกันไป หอยกาบเดี่ยวในทะเลไทยมีหลากหลายชนิด มีหลายชนิดที่เปลือกงดงามเหมาะสำหรับเก็บรักษาไว้ดูเล่น เช่น หอยทับทิม หอยกระดุม หอยเบี้ย หอยหนาม หอยเต้าปูน หอยตีนช้าง

๓. พวกหอยกาบคู่ (Bivalves) 

            หอยกาบคู่มีลำตัวแบน มีสองกาบหรือสองฝาประกบเข้าหากัน กาบทั้งสองอ้าและหุบได้ด้วยบานพับ ทำให้เปลือกเปิดปิดได้ตามที่หอยต้องการ หอยกาบคู่ในทะเลไทยมีมากชนิด หลายชนิดใช้เป็นอาหาร นิยมบริโภคกันทั่วไป เช่น หอยแครง หอยแมลงภู่ หอยกะพง หอยนางรม หอยเสียบ หอยหลอด

หอยงาช้าง

๔. พวกหอยงาช้าง (Scaphopods) 

            หอยงาช้างมีเปลือกเป็นท่อกลมกลวงรูปร่างเหมือนงาช้าง ขนาดยาว ๒ - ๙ เซนติเมตร มีช่องเปิดที่ปลายทั้งสองด้าน ตัวหอยยาวไปตามเปลือก หัวเล็ก มีหนวดจำนวนมากรอบช่องปากสำหรับโบกพัดสารอินทรีย์ที่เป็นอาหารเข้าสู่ปาก หอยงาช้างฝังตัวอยู่ตามพื้นท้องทะเลที่เป็นทราย หรือทรายปนโคลน

๕. พวกหอยงวงช้างมุก หอยงวงช้างกระดาษ และหมึก (Cephalopods)

            หมึกเป็นหอยที่ไม่มีเปลือก บางชนิดมีแกนเป็นแผ่นแบนภายในตัว หมึกที่รู้จักกันทั่วไปมี หมึกสาย หมึกกระดอง หมึกกล้วย ส่วนหอยงวงช้างเป็นหมึกที่มีเปลือกแข็งหุ้มรอบตัว พวกหมึกและหอยงวงช้างอาศัยอยู่ในทะเลห่างฝั่งและว่ายน้ำได้ดี

หอยงวงช้างมุก

            ลักษณะทั่วไปของสัตว์จำพวกหอย ได้แก่ มีเนื้อนุ่ม มีเปลือกห่อหุ้มร่างกายอยู่ชั้นนอก มีแผ่นเนื้อ (mantle) ซึ่งทำหน้าที่สร้างเปลือกอยู่ชั้นใน มีตีนเป็นกล้ามเนื้อแข็งแรงใช้สำหรับเคลื่อนที่ หอยมีหัวใจ เส้นเลือดดำ เส้นเลือดแดง และมีเหงือกสำหรับใช้หายใจในน้ำ นอกจากนี้ก็มีลำไส้ อวัยวะขับถ่าย และอวัยวะสืบพันธุ์ มีประสาทสำหรับดมกลิ่น และสัมผัสรับความรู้สึกต่างๆ

            หอยในทะเลไทยอาศัยอยู่ตั้งแต่ชายฝั่งไปจนถึงท้องทะเลลึก บางชนิดอยู่ตามหาดทรายหรือในซอกกลุ่มหินและก้อนหินที่น้ำทะเลท่วมถึง โดยใช้ตีนขุดรูฝังตัวอยู่ตื้นๆ หอยแมลงภู่อาศัยอยู่ตามชายฝั่งทะเลที่พื้นดินเป็นโคลนเลน มีชุมในระดับน้ำลึก ๑ - ๖ เมตร โดยเกาะแขวนรวมกันเป็นกลุ่มใหญ่ๆ ตามเขื่อนท่าเรือ กิ่งไม้ท่อนไม้ที่จมอยู่ใกล้ผิวน้ำและตามเสารั้วโป๊ะ หอยกะพงอยู่รวมกันเป็นกระจุก ฝังตัวตามพื้นโคลน บางชนิดขุดรู และที่อาศัยอยู่ตามรูและซอกโพรงหินก็มี หอยนางรมพบทั่วไป โดยเกาะติดกับก้อนหิน ตอไม้ เขื่อนซีเมนต์ หรือเสาโรงเรือนที่น้ำทะเลขึ้นถึง รวมทั้งซากโป๊ะและโพงพาง