การดำเนินงานและควบคุมดูแลกิจการของสถาบันอุดมศึกษา

สถาบันอุดมศึกษาเป็นหน่วยงานขนาดใหญ่ที่มีบทบาทหน้าที่หลายประการ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เป็นแหล่งบ่มเพาะทรัพยากรมนุษย์ ของประเทศ ให้มีความรู้ความสามารถในทางวิชาการและวิชาชีพ ทุกมหาวิทยาลัยจึงต้องมีระบบ วิธีการ ตลอดจนกระบวนการต่างๆ ที่ได้กำหนดให้บุคคลที่เกี่ยวข้องมีหน้าที่ดำเนินงานให้สำเร็จบรรลุวัตถุประสงค์ของหน่วยงาน องค์กร รวมถึงบุคคลที่มีหน้าที่ ดำเนินงาน และควบคุมดูแลกิจการของสถาบันอุดมศึกษา ดังนี้

๑. สภาสถาบัน หรือสภามหาวิทยาลัย

สภาสถาบัน หรือสภามหาวิทยาลัย เป็นองค์กรสูงสุดของสถาบันหรือมหาวิทยาลัย โดยทั่วไปได้รับแต่งตั้งขึ้น ตามอำนาจ ในพระราชบัญญัติจัดตั้งสถาบันหรือมหาวิทยาลัยแห่งนั้นๆ โครงสร้างของคณะกรรมการสภามหาวิทยาลัย มีลักษณะสำคัญค่อนข้างคล้ายคลึงกัน กล่าวคือประกอบด้วย นายกสภามหาวิทยาลัย อุปนายกสภามหาวิทยาลัย กรรมการสภามหาวิทยาลัยโดยตำแหน่ง กรรมการสภามหาวิทยาลัยผู้ทรงคุณวุฒิ กรรมการสภามหาวิทยาลัยที่เป็นผู้แทนคณาจารย์และบุคลากรของมหาวิทยาลัย กรรมการและเลขานุการสภามหาวิทยาลัย กรรมการและผู้ช่วยเลขานุการสภามหาวิทยาลัย สภามหาวิทยาลัย มีวาระการดำรงตำแหน่งเป็นไปตามที่กฎหมายกำหนด อำนาจหน้าที่ของสภามหาวิทยาลัยแต่ละแห่ง มีรายละเอียดแตกต่างกันไป แต่อาจกล่าวได้ว่า สภามหาวิทยาลัยมีหน้าที่ส่วนที่คล้ายคลึงกัน เช่น การกำหนดนโยบาย ทิศทางของมหาวิทยาลัยในการจัดการศึกษา การวิจัย การบริการทางวิชาการแก่สังคม และการทะนุบำรุงศิลปะและวัฒนธรรมของชาติให้บรรลุตามวัตถุประสงค์ มีอำนาจหน้าที่ ในการจัดวางระเบียบข้อบังคับ การดำเนินงาน ทั้งการจัดตั้ง ยุบเลิกหน่วยงานภายในของมหาวิทยาลัย วางระเบียบการเงิน และทรัพย์สินของมหาวิทยาลัย อนุมัติปริญญา ประกาศนียบัตรชั้นสูง อนุปริญญา และประกาศนียบัตรตามหลักสูตรการศึกษา ของสถาบัน อนุมัติการรับและยกเลิกสถาบันอุดมศึกษาอื่นเข้าสมทบ อนุมัติแต่งตั้ง และถอดถอนผู้บริหารระดับรองอธิการบดี คณบดี ผู้อำนวยการสำนัก รองคณบดี รองผู้อำนวยการสำนัก หรือหน่วยงานอื่นที่มีฐานะเทียบเท่า รวมทั้งแต่งตั้งคณะกรรมการ อนุกรรมการ หรือบุคคล เพื่อกระทำการใดๆ อันอยู่ในอำนาจและหน้าที่ของสภามหาวิทยาลัย

๒. ผู้บริหารมหาวิทยาลัย

มหาวิทยาลัยมีผู้ที่ทำหน้าที่บริหารงานของมหาวิทยาลัยให้ดำเนินภารกิจเป็นไปตามเป้าหมาย ประกอบด้วย ผู้บริหารระดับต่างๆ ซึ่งส่วนใหญ่ได้มาจากการสรรหา การคัดเลือก และมีวาระการดำรงตำแหน่งเป็นไปตามที่แต่ละสถาบันกำหนด ได้แก่  

อธิการบดี

คือ ผู้บริหารสูงสุดของมหาวิทยาลัย หากเป็นมหาวิทยาลัยของรัฐ อธิการบดีเป็นตำแหน่งที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง สถาบันอุดมศึกษาเฉพาะทางบางแห่ง เช่น โรงเรียนนายเรือ ใช้คำเรียกผู้บริหารสูงสุดว่า ผู้บัญชาการโรงเรียน

อาคารสำนักงานอธิการบดี มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร เขตวัฒนา กรุงเทพฯ