โรคมาลาเรีย (malaria) หรือไข้มาลาเรียเป็นโรคที่มีมาแต่สมัยโบราณ โดยมีชุกชุมตามบริเวณป่าเขา และพื้นที่ใกล้แหล่งน้ำธรรมชาติ ในอดีต โรคมาลาเรียถือเป็นโรคประจำถิ่นที่เป็นปัญหาทางด้านสาธารณสุข และเป็นสาเหตุของการเสียชีวิตมากเป็นอันดับหนึ่งในประเทศไทย
โรคมาลาเรียมีชื่อเรียกกันหลายชื่อตามลักษณะอาการของโรค หรือตามฤดูกาลที่เกิดโรค เช่น มีไข้หนาวสั่นเป็นพักๆ เรียกว่า ไข้จับสั่น บางรายที่มีอาการสะบัดร้อนสะบัดหนาวเรียกว่า ไข้ร้อนเย็น บางรายที่เข้าไปค้างแรมในป่าแล้วมีอาการไข้ หรือเมื่อกลับออกมา แล้วมีอาการไข้เรียกว่า ไข้ป่า หรือ ไข้ดง ทางภาคเหนือมักมีผู้ป่วยในช่วงฤดูที่ดอกของต้นสักบาน จึงเรียกว่า ไข้ดอกสัก บางรายที่ป่วยเรื้อรังมีม้ามโต เรียกว่า ไข้ป้าง ซึ่งป้างในที่นี้ตามภาษาท้องถิ่นหมายถึง ม้าม