๏ หุ่นเอ๋ยหุ่นกระบอก                      ไม่อวดดอกมีของใครเหมือนไทยบ้าง

                ผู้เชิดหุ่นรำเป็นเห็นท่าทาง         พระหรือนางยลแยบแบบละคร

                ทั้งรบรักเริงสุขทั้งทุกข์โศก         เผชิญโชคผจญภัยไม่ย่อหย่อน

                เพลินอารมณ์ชมหุ่นศิลป์สุนทร    จิตอาวรณ์อนุรักษ์ประจักษ์เอย๛

            ผู้ประพันธ์ : ศาสตราจารย์ฐะปะนีย์  นาครทรรพ

            การเล่นหุ่นกระบอกของไทยเป็นการแสดงมหรสพที่มีความสำคัญยิ่งอย่างหนึ่ง และมีลักษณะเด่นไม่แพ้มหรสพชนิดอื่นๆ การแสดงหุ่นกระบอกประกอบด้วยศิลปะชั้นสูงหลายสาขา ตั้งแต่การสร้างตัวหุ่นซึ่งมีความสูงประมาณ ๓๐ - ๕๐ เซนติเมตร ศีรษะของหุ่นส่วนมากทำจากวัสดุที่มีน้ำหนักเบา แต่มีความทนทาน เช่น ไม้นุ่น หรือไม้ทองหลาง ซึ่งเป็นไม้เนื้อเบา ศีรษะของหุ่นกระบอกมีขนาดความสูงประมาณ ๑๐ - ๑๒ เซนติเมตร ส่วนศีรษะติดกับลำคอที่ยาวประมาณ ๘ เซนติเมตร ศีรษะของหุ่นถ้าจะเทียบแล้วก็คงมีขนาดไล่เลี่ยกับกำมือของผู้ใหญ่ ที่ลำคอคว้านให้เป็นรูไว้ตรงกลาง เพื่อสอดลำไม้ไผ่ ที่มีปล้องขนาดเล็ก เช่น ไม้ไผ่รวก ขนาดความยาวประมาณ ๓๐ เซนติเมตร กระบอกไม้ไผ่ที่ใช้เป็นลำตัวของหุ่นนี้เอง ที่เป็นที่มาของชื่อ หุ่นกระบอก มือของหุ่นก็ทำจากไม้ด้วยเช่นกัน หรือบางครั้งอาจใช้แผ่นหนังอย่างหนามาทำเป็นมือหุ่น เพื่อความทนทานขึ้น ที่ข้อมือของหุ่นแต่ละข้างมีไม้ไผ่ที่เหลาให้มีขนาดเล็กประมาณแท่งดินสอ ความยาวประมาณ ๓๐ เซนติเมตร ผูกติดกับข้อมือของหุ่นไว้ทั้ง ๒ ข้าง เรียวไม้ไผ่ที่ผูกติดกับข้อมือของหุ่นกระบอกนี้ มักเรียกกันว่า "ตะเกียบ" ทั้งนี้ คงเป็นเพราะว่ามีขนาดไล่เลี่ยกับตะเกียบที่ชาวจีนนิยมใช้รับประทานอาหาร และต้องใช้เป็นคู่เช่นเดียวกันนั่นเอง ทั้งตะเกียบ และแกนกระบอกลำตัวของหุ่น ซ่อนอยู่ในเสื้อผ้าของหุ่นซึ่งมีลักษณะคล้ายถุง