ในสมัยที่กรุงศรีอยุธยาเป็นเมืองหลวงของไทย สมัยนั้นยังไม่มีถนนมากเหมือนเช่นทุกวันนี้ ผู้คนตั้งบ้านเรือนอยู่ริมแม่น้ำลำคลองต่างๆ จึงมีการเดินทางไปมาหาสู่กัน ติดต่อและค้าขายกันทางน้ำ เรือจึงเป็นพาหนะสำคัญ ในการเดินทางในสมัยนั้น 

            เรือไทยที่ใช้สืบทอดกันมาจากอดีตจนถึงปัจจุบันมีหลายชนิด เรือที่ใช้กันมากตามแม่น้ำลำคลอง เช่น เรือยนต์ เรือหางยาว เรือพาย เรือยาว ส่วนเรือที่แล่นในท้องทะเลก็มีเรือสำเภา เรือกลไฟ เรือรบ เรือดำน้ำ เป็นต้น นอกจากนี้ ยังมีเรือที่ใช้ในพระราชพิธีที่สำคัญๆ ซึ่งเป็นเรือที่มีความสวยงามมาก

            เรือยนต์ เป็นเรือที่ติดเครื่องยนต์เพื่อช่วยให้แล่นได้เร็ว มีทั้งขนาดเล็กและขนาดใหญ่ สามารถรับ-ส่งผู้โดยสารจำนวนมากหรือน้อยตามขนาดของเรือ ไปยังสถานที่ต่างๆ ทั้งใกล้และไกลได้อย่างรวดเร็ว

            เรือหางยาว เป็นเรือยนต์ขนาดเล็กที่มีลักษณะเพรียวยาว สวยงาม มีที่นั่งหลายแถว ขับเคลื่อนด้วยเครื่องยนต์ ชนิดเกาะท้ายเรือ แล่นได้เร็ว และมีเสียงดังมาก เรือหางยาวใช้ในการรับ-ส่งผู้โดยสาร หรือบรรทุกพืชผลทางการเกษตรจากสวน ไปที่ท่าเรือหรือตลาด นอกจากนี้ นักท่องเที่ยวยังนิยมนั่งเรือหางยาวชมวิถีชีวิตของชาวบ้านริมคลอง

            เรือพาย เป็นเรือขนาดเล็กที่ชาวบ้านนิยมใช้พายไปมาหาสู่กัน หรือบรรทุกพืชผลทางการเกษตรจากสวนเข้าไปที่ท่าเรือ หรือใช้พายค้าขายกันตามลำคลองต่างๆ

            เรือยาว เป็นเรือพายที่ทำจากซุงต้นใหญ่ มีความยาวและมีที่นั่งมากหรือน้อยตามต้องการ ในสมัยโบราณมีการใช้เรือยาว เพื่อการฝึกซ้อมฝีพายของทหาร ปัจจุบันได้มีการฟื้นฟูส่งเสริมให้มีการแข่งเรือยาวประจำปี เพื่อความสนุกสนาน และสร้างความสามัคคีของหมู่คณะ

            เรือสำเภา เป็นเรือขนาดใหญ่ที่แล่นออกทะเลลึกได้โดยอาศัยลม และเป็นเรือที่ใช้ในการบรรทุกสินค้า เพื่อนำไปค้าขาย กับต่างประเทศ บนเรือสำเภามักมีเรือสำปั้น ซึ่งเป็นเรือพายขนาดเล็กตั้งอยู่ด้วย เพื่อเอาไว้ใช้ช่วยชีวิตในยามฉุกเฉิน หรือใช้พายเข้าหาฝั่ง

            เรือกลไฟ เป็นเรือขนาดใหญ่ แต่เดิมใช้เครื่องจักรไอน้ำในการขับเคลื่อน เพื่อหมุนใบพัดหรือใบจักร ให้เรือเคลื่อนที่ไปได้ ในระยะทางไกลมากขึ้น ปัจจุบันใช้เครื่องยนต์

            เรือพระราชพิธี เป็นเรือที่ใช้ในพิธีการสำคัญของพระมหากษัตริย์ ซึ่งสร้างขึ้นอย่างประณีต งดงาม มีการแกะสลักลวดลาย ประดับธงทิวให้มีความสวยงามต่างจากเรือของสามัญชนทั่วไป ริ้วกระบวนเรือพระราชพิธีที่ยิ่งใหญ่ และงดงามหาชมได้ยาก เพราะจะมีการจัดขึ้นเฉพาะในโอกาสพิเศษเท่านั้น เช่น  ในโอกาสที่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จฯ ไปถวายผ้าพระกฐิน ต้อนรับพระราชอาคันตุกะหรือแขกเมืองสำคัญ

            เรือไทยนอกจากจะมีประโยชน์โดยตรงในด้านการใช้สอยแล้ว ยังถือเป็นภูมิปัญญาในการสร้างสรรค์ที่น่าภาคภูมิใจ ของคนไทย อีกด้วย