เล่มที่ 16
พระไตรปิฎกและการชำระพระไตรปิฎก
สามารถแชร์ได้ผ่าน :
การสังคายนาหรือสังคีติ

            คำว่า สังคายนาและสังคีติ เป็นคำภาษาบาลีแปลอย่างเดียวกันว่า "การสวดพร้อมกัน" เป็นคำที่ใช้แทนกันได้ การสวดพร้อมกันหมายความว่า เมื่อรวบเรียบเรียงถ้อยคำ ที่เคยท่องจำกันมาให้เป็นหมวดหมู่เรียบร้อยดีแล้ว ก็มีการท่องจำ และการสวดพร้อมกัน เพื่อเป็นหลักฐานสืบไป แต่ความหมายของการสังคายนา หรือสังคีติในทางปฏิบัติ กว้างมากกว่าเพียงการสวดพร้อมกัน ตามคำแปล เพราะหมายรวมไปถึง การแก้ไขเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น ชี้ให้เห็นว่า ที่ถูกตามคำสั่งสอนทางพระพุทธศาสนาควรเป็นอย่างไร เสร็จแล้วจึงมีการทบทวนคำสั่งสอนนั้นๆ ซึ่งท่องจำกันมา หรือจารึกมาแต่อดีต และรวมไปถึงการชำระสอบทาน จดจารึก หรือจัดพิมพ์พระไตรปิฎกด้วย และเพื่อจะให้การใช้ถ้อยคำหมดปัญหา บางครั้งท่านก็ใช้คำว่า การสังคายนาตรวจชำระพระไตรปิฎก ขอยกตัวอย่าง เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นจริง โดยย่อดังนี้

สังคายนาครั้งที่ ๑

            ทำในประเทศอินเดีย ภายหลังพุทธปรินิพพานประมาณ ๓ เดือน ปรารภการกล่าวจ้วงจาบพระธรรมวินัยของภิกษุรูปหนึ่ง แล้วได้มีการรวบรวมคำสั่งสอนทางพระพุทธศาสนา โดยให้ท่านผู้เชี่ยวชาญโดยเฉพาะ ซึ่งได้รับยกย่องจากพระพุทธเจ้า เป็นผู้รวบรวมฝ่ายพระธรรม และฝ่ายพระวินัย ซึ่งเรียกสั้นๆ ว่า พระธรรมวินัย ท่องจำนำสืบต่อกันมา อันถือว่า เป็นต้นเรื่องของพระไตรปิฎก

สังคายนาครั้งที่ ๒


            ทำในประเทศอินเดีย ภายหลังพุทธปรินิพพานประมาณ ๑๐๐ ปี ปรารภการประพฤติย่อหย่อนผิดพระวินัยของภิกษุกลุ่มหนึ่ง ซึ่งเรียกรวมกันว่า ภิกษุวัชชีบุตร (บุตรของชาววัชชี) แล้วจึงมีการทบทวนพระธรรมวินัย

สังคายนาครั้งที่ ๓


            ทำในประเทศอินเดีย ภายหลังพุทธปรินิพพาน ๒๓๕ ปี ปรารภนักบวชนอกพระพุทธศาสนา ปลอมบวชอาศัยพระพุทธศาสนาหาเลี้ยงชีพ แต่กลับสั่งสอนลัทธิศาสนาอื่น เมื่อชำระจับสึกนักบวชเหล่านั้นแล้ว จึงได้มีการรวบรวมทบทวนพระธรรมวินัย แยกเป็นพระไตรปิฎกคือ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก และพระอภิธรรมปิฎก