โครงการชลประทาน กิจการชลประทานทุกแห่ง มักจะประกอบด้วยงานจัดหาน้ำให้มีจำนวนเพียงพอกับความต้องการ งานยกระดับน้ำให้สูงพอที่จะส่งต่อไปยังพื้นที่เพาะปลูกให้ได้อย่างทั่วถึง และงานระบบการนำน้ำหรือส่งน้ำ ไปสู่พื้นที่เพาะปลูกทุกแห่งที่ต้องการ โดยงานจัดหาน้ำกับงานยกระดับน้ำอาจต้องจัดทำร่วมกัน หรือจัดทำเพียงอย่างใดอย่างหนึ่งก็ได้ตามความเหมาะสม | |
การยกน้ำให้สูง เพื่อการชลประทานด้วยเครื่องสูบน้ำ | |
กิจการชลประทานที่จัดสร้างขั้น โดยประกอบด้วยงานด้านต่างๆ ตลอดจนพื้นที่ทั้งหมดที่มีโอกาสได้รับน้ำ เพื่อทำการเพาะปลูกนั้น รวมเรียกว่า "โครงการชลประทาน" พื้นที่ในเขตโครงการชลประทาน ส่วนที่ได้รับน้ำจากระบบส่งน้ำ และสามารถนำน้ำไปใช้เป็นประโยชน์ เพื่อการเพาะปลูกได้ เรียกว่า "พื้นที่ชลประทาน" น้ำที่ส่งให้พื้นที่เพาะปลูกด้วยระบบส่งน้ำ เรียกว่า "น้ำชลประทาน" โครงการชลประทานแต่ละแห่งมักจะมีขอบเขต และความมากน้อยของงานแตกต่างกันไป กล่าวคือ บางโครงการอาจจะมีพื้นที่ชลประทานจำนวนเล็กน้อย โดยกิจการชลประทานที่จัดทำขึ้นจะมีขนาดเล็ก รวมทั้งวิธีการชลประทานก็เป็นแบบง่ายๆ เป็นต้นว่า อาจใช้เพียงระหัด หรือเครื่องสูบน้ำขนาดเล็กยกน้ำหรือสูบน้ำ จากแม่น้ำลำคลองขึ้นมา แล้วปล่อยให้ไหลไปตามคูส่งน้ำ จนถึงแปลงเพาะปลูกตามที่ต้องการ | |
ฝายที่กลุ่มชาวนาชาวไร่ในภาคเหนือ ช่วยกันสร้างเพื่อทดน้ำให้แก่พื้นที่เพาะปลูก | |
บางโครงการที่มีพื้นที่ชลประทานขนาดใหญ่ ซึ่งต้องสร้างกิจการชลประทานอันประกอบด้วยอาคาร และอุปกรณ์ต่างๆ เป็นจำนวนมาก ทำให้มีระบบงานที่ยุ่งยากซับซ้อน รวมทั้งต้องใช้เงินในการก่อสร้างตลอดจนการบำรุงรักษาเป็นจำนวนมากด้วย |