เล่มที่ 28
พลาสติกกับชีวิตในปัจจุบัน
เล่นเสียงเล่มที่ 28 พลาสติกกับชีวิตในปัจจุบัน
สามารถแชร์ได้ผ่าน :
พลาสติก เป็นสิ่งที่มนุษย์ผลิตขึ้น โดยการนำวัตถุดิบมาจากธรรมชาติ เช่น น้ำมันปิโตรเลียม ก๊าซธรรมชาติ ถ่านหิน น้ำมัน และเส้นใยจากพืช พลาสติกมีมากมายหลายชนิด แตกต่างกันไปตามสิ่งที่นำมาผลิต และกรรมวิธีในการผลิต เพื่อให้มีคุณสมบัติเหมาะสมกับผลิตภัณฑ์ ที่จะทำจากพลาสติกแต่ละชนิด
อ พลาสติกบางชนิดมีความแข็งมาก บางชนิดมีความอ่อนนิ่ม บางชนิดมีลักษณะเป็นของเหลวข้นหนืด พลาสติกที่มีความแข็งน้อย จะยืดหยุ่นได้มาก พลาสติกบางชนิดยืดออกได้มากกว่า ๑๐ เท่า เมื่อยืดออกแล้ว สามารถหดกลับได้ดังเดิม
พลาสติกบริสุทธิ์ ที่ยังไม่ได้เจือหรือผสมวัสดุอื่นใดเรียกว่า เรซิน ส่วนใหญ่มักมีความโปร่งใส ไม่มีสี หรือมีสีขาวขุ่น และสีเหลืองอ่อน บางชนิดทึบแสง อาจผลิตเป็นเม็ด ผง หรือของเหลว แต่ก่อนเราต้องสั่งเรซินจากต่างประเทศ ปัจจุบันเราสามารถผลิตเรซินบางชนิดได้แล้ว
ในอุตสาหกรรมพลาสติกที่ทำผลิตภัณฑ์ เช่น เครื่องมือเครื่องใช้ และสิ่งของต่างๆ จากพลาสติก ไม่นิยมนำเรซินบริสุทธิ์มาขึ้นรูป เป็นผลิตภัณฑ์โดยตรง แต่จะใช้วัสดุ และสารเคมีอย่างอื่นมาผสม เพื่อเพิ่มคุณภาพของผลิตภัณฑ์ เช่น เติมให้พลาสติกนิ่ม เพิ่มความทนทานต่อความร้อน เพิ่มความต้านทานการสึกหรอ หรือเติมสารบางอย่างให้พลาสติกมีความเสถียร นอกจากนี้ก็มีการเติมวัสดุ เพื่อเพิ่มปริมาณพลาสติก ให้ต้นทุนต่ำลง
พลาสติกที่พบเห็นมีหลายชนิด ได้แก่
พอลิเอทิลีน
โดยทั่วไปมีสีขาวขุ่น โปร่งแสง มีความลื่นมันในตัว เมื่อสัมผัสจะรู้สึกลื่น หยุ่นตัวได้ ไม่มีกลิ่น ไม่มีรส ไม่ติดแม่พิมพ์ มีความเหนียว ทนความร้อนได้ไม่สูงนัก ทนต่อการกัดกร่อนของสารเคมี เป็นฉนวนความร้อน ใส่สีผสมได้ง่าย มีความหนาแน่นต่ำ จึงลอยน้ำได้ ตัวอย่างผลิตภัณฑ์ที่ทำด้วยพอลิเอทิลีน ได้แก่ ขวดใส่น้ำหรือสารเคมี ลังหรือกล่องบรรจุสินค้า ภาชนะต่างๆ เครื่องเล่นของเด็ก ถุงเย็น โต๊ะเก้าอี้
พอลิโพรไพลีน
มีลักษณะขาวขุ่นทึบแสงกว่าพอลิเอทิลีน มีความหนาแน่นประมาณ ๐.๙ จึงลอยน้ำได้เช่นกัน ใช้ทำกล่องเครื่องมือ กระเป๋า ปกแฟ้มเอกสาร กล่องและตลับเครื่องสำอาง เครื่องใช้ในครัวเรือน อุปกรณ์ ทางการแพทย์
พอลิไวนิลคลอไรด์
เรียกสั้นๆ ว่า พีวีซี ส่วนมากมีลักษณะขุ่นทึบ แต่ก็สามารถผลิตออกมาได้ทุกสี เป็นฉนวนไฟฟ้าอย่างดี ตัวพลาสติกชนิดนี้ จะทำให้ไฟดับ จึงไม่ติดไฟ แต่ถ้าเผาให้มีอุณหภูมิสูงกว่า ๒๐๐ องศาเซลเซียส จะเกิดก๊าซกรด (กรดเกลือ) พีวีซีมีลักษณะทั้งที่เป็นของแข็งคงรูป และอ่อนนุ่มเหนียว ตัวอย่างผลิตภัณฑ์ ได้แก่ หนังเทียมที่ใช้บุเก้าอี้ กระเป๋าถือสตรี กระเป๋าเดินทาง รองเท้า ท่อน้ำ อ่างน้ำ ประตู หน้าต่าง
พอลิไวนิลแอซีเตต
มีลักษณะอ่อนนิ่มมาก จนเป็นของเหลวข้นหนืด สีขุ่นขาว เมื่อแห้งจะใส ใช้ทำเป็นกาวสำหรับติดไม้ กระดาษ ผ้า และหนังเทียม มักเรียกกาวชนิดนี้ว่า กาวลาเท็กซ์
ไนลอน
มีสีขาวขุ่น โปร่งแสง สามารถผสมสีได้ดี หล่อลื่นในตัวเอง ทนทานต่อการกัดกร่อนของสารเคมี สารประกอบไฮโดรคาร์บอน และน้ำมัน ไม่ทนทานต่อกรดแก่ ดูดความชื้น ทำให้เกิดการหดและยึดตัว เป็นฉนวนไฟฟ้า ใช้ทำผลิตภัณฑ์ต่างๆ เช่น ใช้ทำเฟืองเกียร์แทนโลหะ ใช้ทำเครื่องมือช่าง ฝาครอบ ไฟฟ้าภายในรถยนต์ อุปกรณ์ไฟฟ้า รอกและเชือก หวี ผ้าไนลอน ใบเรือ
เมลามีนฟอร์มาลดีไฮด์
มักเรียกสั้นๆ ว่า เมลามีน มีสีขุ่นทึบ เนื้อแข็งมาก ทนทานต่อการขีดข่วน เหนียวไม่แตกง่าย ผสมสีได้ดี ทนทานต่อน้ำมัน น้ำยาฟอกสี และผงซักฟอก ไม่ติดไฟ ไม่อ่อนตัว เมื่อได้รับความร้อน แต่เมื่อถูกความร้อนสูง จะไหม้เกรียม เป็นฉนวนไฟฟ้า ไม่ดูดความชื้น ใช้ทำจาน ชาม ถ้วยกาแฟ เครื่องใช้ภายในครัว เครื่องประดับบ้าน เครื่องผสมอาหาร สวิตช์ไฟฟ้า กาวในอุตสาหกรรมไม้อัด เคลือบไม้ ผ้า และกระดาษ
ของที่มีคุณมีประโยชน์ ก็อาจมีโทษมีอันตรายได้ ถ้าใช้ไม่ถูกวิธี ดังนั้นถ้านำถุงพลาสติกสำหรับใส่ของเย็นไปใส่ของร้อน ก็จะเกิดอันตราย หรือถ้าวางพลาสติกชนิดที่ไม่ทนความร้อนไว้ใกล้ไฟ ก็อาจเกิดการไหม้ และการไหม้ของพลาสติกหลายประเภทจะเกิดสารพิษหลายอย่างที่เป็นอันตรายต่อมนุษย์ ก่อให้เกิดมลพิษในอากาศ เช่น เมื่อพลาสติกไหม้จะเกิดสารไดออกซิน สารอะโคลลีน ซึ่งบางชนิดทำลายระบบประสาท บางชนิดเป็นสารก่อให้เกิดมะเร็ง บางชนิดยับยั้ง การเจริญเติบโตของสิ่งมีชีวิต บางชนิดเป็นแหล่งสะสมจุลินทรีย์ บางชนิดทำลาย ชั้นโอโซนในบรรยากาศ ทำให้โลกร้อนขึ้น ผลิตภัณฑ์พลาสติกชิ้นเล็กๆ หรือสิ่งของพลาสติก ที่แตกหักง่าย ถ้าปล่อยให้เด็กเล่น อาจนำของชิ้นเล็กๆ หรือของที่แตกหักเข้าปาก กลืนลงไป ซึ่งเป็นอันตราย อันเนื่องจากส่วนผสมต่างๆ ที่เป็นตัวเนื้อพลาสติกเอง ตลอดจนสีหรือสารเคมีอื่นๆ ที่ผสมอยู่ หรือถ้าติดคอ ก็มีอันตรายต่อระบบหายใจ ถึงขั้นเสียชีวิตได้
ปัจจุบันมีการใช้พลาสติกกันมาก ทำให้ขยะพลาสติกที่ใช้แล้ว และทิ้งเป็นจำนวนมาก มีปัญหาในการทำลาย ดังนั้น จึงควรใช้พลาสติกต่างๆ ให้คุ้มค่า วิธีที่ดีที่สุดคือ นำกลับมาใช้ซ้ำ โดยอาจนำกลับมาใช้ใหม่โดยตรง เช่น ถุง ถ้วย จาน แก้ว ขวด หรือภาชนะบางชนิด ที่สามารถนำกลับมาทำความสะอาด เพื่อใช้ซ้ำได้หลายครั้ง แต่ต้องคำนึงถึงความสะอาด และความปลอดภัยด้วย หรือโดยการนำพลาสติกที่ใช้แล้ว มาหลอม และทำเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ วิธีนี้มีขั้นตอนตั้งแต่รวบรวม ขยะพลาสติก คัดแยกชนิด แล้วนำไปทำผลิตภัณฑ์ใหม่ แต่ก็ยังทำเป็นส่วนน้อย และพลาสติกที่นำมาหลอมนี้ก็ทำได้ไม่กี่ครั้ง เพราะคุณภาพของพลาสติกจะลดลง ตามลำดับ
นอกจากการนำมาใช้ใหม่ ยังมีการเปลี่ยนขยะพลาสติกเป็นผลิตภัณฑ์ ของเหลวและก๊าซ โดยใช้ความร้อนสูง ภายใต้บรรยากาศไนโตรเจน หรือก๊าซเฉื่อย ชนิดอื่น ของเหลว และก๊าซบางอย่าง อาจใช้เป็นเชื้อเพลิง หรืออาจกลั่นแยกเป็นสารบริสุทธิ์ เพื่อใช้เป็นสารตั้งต้นปฏิกิริยา ในการทำพลาสติกที่มีคุณภาพดีได้ และอาจนำพลาสติกที่ใช้แล้ว ไปผสมกับวัสดุอย่างอื่น เพื่อผลิตเป็นผลิตภัณฑ์ที่เป็นประโยชน์ได้ เช่น ไม้เทียม หินอ่อนเทียม
