บุหรี่ที่สูบกันทั่วไปในปัจจุบัน อาจแบ่งได้เป็น ๒ ชนิดคือ บุหรี่มวนเอง และบุหรี่ที่ผลิต โดยเครื่องจักรภายในโรงงาน บุหรี่มวนเองใช้ใบตองแห้ง ใบบัว หรือกระดาษมวนยาสูบด้วยมือ เป็นรูปบุหรี่จุดสูบ บุหรี่ชนิดนี้ดับง่าย เพราะไม่มีสารเคมี ที่ทำให้ติดไฟทนประกอบอยู่ด้วย ส่วนบุหรี่ที่ผลิตโดยเครื่องจักรภายในโรงงานนั้น มวนด้วยกระดาษ และมีสารปรุงรสหลายชนิดผสมอยู่ในยาสูบ อาจมีก้นกรอง หรือไม่มีก็ได้ ก้นกรองนั้นเชื่อกันว่า สามารถกรองสารพิษได้ แต่แท้ที่จริงแล้ว สามารถกรองเขม่า ละอองสารพิษที่มีขนาดใหญ่บางชนิดเท่านั้น ไม่สามารถกรองสารทาร์ นิโคติน และสารเคมี ที่เป็นก๊าซได้เลย
ในการสูบบุหรี่ สิ่งที่ผู้สูบสูดเข้าไปภายในร่างกายนั้นคือ ควันบุหรี่ ซึ่งจะเข้มข้นมากกว่าควันบุหรี่ ที่เราเห็นลอยอยู่ในอากาศมากมายหลายเท่า ควันบุหรี่ประกอบด้วยสารเคมีและก๊าซหลายชนิด เช่น ไนโตรเจนไดออกไซด์ คาร์บอนมอนอกไซด์
เมื่อเราสูดเอาควันบุหรี่เข้าไป ขนอ่อนที่ทำหน้าที่พัดโบก หรือกำจัดสิ่งแปลกปลอมภายในหลอดลมจะหยุดทำงาน ทาร์และนิโคตินซึ่งเป็นสารพิษจะเข้าไปในปอด และทำลายเซลล์ปอด ทำให้เกิดโรคขึ้นได้
สารพิษสำคัญในควันบุหรี่ที่ควรรู้จัก ได้แก่ นิโคติน ทาร์ ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ และก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์
นิโคติน เป็นสารพิษอย่างแรง สามารถดูดซึมเข้าทางผิวหนัง และเยื่อบุร่างกายได้ นิโคตินเป็นสารเสพติด และทำให้เส้นเลือดหดตัว มีผลให้ความดันโลหิต สูงขึ้น หัวใจและชีพจรเต้นเร็วขึ้น ทำให้หลอดโลหิตตีบลง เป็นเหตุให้เกิดโรคเกี่ยวกับหลอดเลือดหัวใจ และความดันโลหิตสูง
ทาร์หรือน้ำมันดิน ประกอบด้วยสารเคมีหลายชนิด ที่มีสมบัติเป็นสารก่อมะเร็ง เมื่อสูดเอาควันบุหรี่เข้าไปในร่างกาย ส่วนหนึ่งของทาร์จะจับอยู่ที่ปอด และรวมกับฝุ่นละอองสะสมอยู่ในถุงลมปอด ทำให้เกิดอาการไอ เพื่อขับสิ่งแปลกปลอมเหล่านี้ ออกมาในรูปเสมหะ ก่อให้เกิดโรคมะเร็งปอดและโรคถุงลมโป่งพอง
ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ เป็นก๊าซพิษร้ายแรงที่เกิดจากการเผาไหม้ ก๊าซนี้จะขัดขวางการลำเลียงออกซิเจนของเม็ดโลหิตแดง ทำให้ผู้สูบบุหรี่ได้รับออกซิเจนน้อยลง เป็นเหตุให้หัวใจต้องเต้นเร็วขึ้น และทำงานมากขึ้น เพื่อให้เลือดนำออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกายได้เพียงพอ ความดันโลหิตสูงขึ้นทำให้เกิดโรคหัวใจ
ในทางการแพทย์ระบุว่า ควันบุหรี่นอกจากจะมีสารพิษสำคัญทั้ง ๓ ตัวนี้แล้ว ยังมีสารเคมีอื่นที่เป็นพิษรวมอยู่ด้วยมากถึง ๔,๐๐๐ ชนิด เป็นเหตุให้ผู้ที่สูบบุหรี่ติดต่อกันเป็นระยะเวลายาวนานเกิดโรคมะเร็งปอด หลอดลมอักเสบเรื้อรัง ถุงลมโป่งพอง และโรคหัวใจ อันเป็นโรคทำลายสุขภาพ และทำให้เสียชีวิตในที่สุด
ปัจจุบัน การโฆษณาบุหรี่ทุกรูปแบบที่เผยแพร่ทางหนังสือพิมพ์ วารสาร วิทยุ และโทรทัศน์ มีอิทธิพลสูง และเป็นสาเหตุสำคัญ ที่ทำให้เยาวชนริเริ่มสูบบุหรี่มากขึ้น นอกจากนั้น ความอยากลอง อยากเอาอย่างเพื่อน และเพื่อเข้าสังคม ก็มีส่วนที่ทำให้มีผู้สูบบุหรี่เพิ่มจำนวนขึ้นไปอีก ดังนั้น ความรู้ และความเข้าใจ ในเรื่องพิษภัยของบุหรี่ จึงเป็นสิ่งจำเป็น ที่ควรรู้สำหรับเยาวชนทุกคน
