พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ กำหนดให้มีการศึกษาภาคบังคับจำนวน ๙ ปี ส่วนด้านสิทธิและหน้าที่ ทางการศึกษานั้น รัฐต้องจัดการศึกษาให้บุคคลมีสิทธิและโอกาสเสมอภาคกัน ในการได้รับการศึกษาขั้นพื้นฐานไม่น้อยกว่า ๑๒ ปี โดยที่รัฐต้องจัดให้อย่างทั่วถึงและมีคุณภาพ โดยไม่เก็บค่าใช้จ่าย
การสอบวัดผลการศึกษาของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย
ข้อความข้างต้นแสดงว่า เยาวชนไทยจำนวนมากย่อมได้รับการศึกษาอย่างน้อยจบชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย ประกอบกับ การที่ประเทศไทยมีการพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยีก้าวหน้ารวดเร็วมากขึ้น ทำให้เกิดการแข่งขันสูง ในตลาดแรงงาน และการประกอบอาชีพ เยาวชนจึงต้องการศึกษาต่อในระดับอุดมศึกษา เพื่อเพิ่มพูนความรู้ ความสามารถ ในศาสตร์สาขาวิชาการ และวิชาชีพ ตามความสนใจ ความถนัด และพื้นฐานความรู้ของตน
การสอบวัดผลการศึกษาของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย
เมื่อนักเรียนได้เรียนอยู่ในชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔-มัธยมศึกษาปีที่ ๖ ควรเริ่มวางแผนชีวิตของตนเองว่า เมื่อเรียนจบการศึกษาขั้นพื้นฐานแล้ว จะออกไปประกอบอาชีพตามที่ครอบครัวทำอยู่ หรือจะเรียนต่อแบบการศึกษานอกระบบ หรือมุ่งศึกษาต่อในระบบ คือ ระดับอุดมศึกษา ที่กล่าวโดยทั่วไปว่า เตรียมสอบเข้ามหาวิทยาลัย
การสอบวัดผลการศึกษา
ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย
การเตรียมตัวเข้าศึกษาต่อ ในมหาวิทยาลัย นักเรียนสามารถเลือกได้ว่า ต้องการสมัครเข้าศึกษาในมหาวิทยาลัย ที่จำกัดจำนวนรับนักศึกษา หรือมหาวิทยาลัย ที่ไม่จำกัดจำนวนรับ ซึ่งเรียกว่า มหาวิทยาลัยเปิด หรือตลาดวิชา
เดิมการสอบคัดเลือกเข้ามหาวิทยาลัย ใช้วิธีการสอบแข่งขัน เพื่อคัดเลือกเข้าเรียน ที่เรียกว่า การสอบเอ็นทรานซ์ (Entrance Examination) โดยจัดการสอบพร้อมกันหมด และเลือกสาขาวิชาในมหาวิทยาลัยที่ต้องการตามลำดับ
การสอบวัดผลการศึกษาของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย
ต่อมาใน พ.ศ. ๒๕๔๙ กระทรวงศึกษาธิการได้เปลี่ยนแปลงวิธีการคัดเลือกเป็นระบบกลาง ที่เรียกว่า แอดมิสชัน (Admission) โดยให้นักเรียนที่กำลังจะจบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๖ หรือเทียบเท่า เข้าทดสอบด้วยแบบทดสอบการศึกษาขั้นพื้นฐานระดับชาติ ที่เรียกว่า โอเน็ต (O-NET) เป็นการทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนกลุ่มสาระการเรียนรู้ ๘ กลุ่ม นักเรียนที่สมัครสอบเข้าเรียนบางสาขาวิชาอาจต้องสอบเอเน็ต (A-NET) ซึ่งเป็นการทดสอบวัดความรู้ความสามารถชั้นสูงในบางวิชา คะแนนจากการทดสอบดังกล่าวนี้ นำมาคิดรวมกับคะแนนเฉลี่ยสะสมตลอดหลักสูตรมัธยมศึกษาตอนปลาย เพื่อพิจารณารับเข้าศึกษา ในมหาวิทยาลัยและสาขาวิชาที่นักเรียนประสงค์จะเข้าเรียน หลังจาก พ.ศ. ๒๕๔๙ การสอบเอเน็ตได้ถูกยกเลิก