๓. การให้ปุ๋ย

๑) ปุ๋ยอินทรีย์และปุ๋ยเคมี

            การรณรงค์ให้ทำเกษตรอินทรีย์เป็นหลัก โดยให้ใช้แต่ปุ๋ยอินทรีย์ ไม่ใช้ปุ๋ยเคมี เพราะปุ๋ยเคมีทำให้ดินเสีย ดินแข็ง ข้อจริง คือ ผู้ใช้ปุ๋ยขาดฐานความรู้ความเข้าใจคุณสมบัติของปุ๋ยเคมีแต่ละชนิด รวมทั้งเรื่องการใช้ปุ๋ย และข้อเท็จ คือ ผู้กล่าวเรื่องนี้ ไม่กล่าวให้หมดถ้อยกระทงความ ความจริงแล้ว ปุ๋ยอินทรีย์ก็คือปุ๋ยเคมีกลุ่มหนึ่ง แต่เป็นชนิดสารเคมีอินทรีย์ (organic chemical) ส่วนปุ๋ยเคมีก็คือ ปุ๋ยเคมีอีกกลุ่มหนึ่งต่างหาก แต่เป็นชนิดสารเคมีอนินทรีย์ (inorganic chemical) ซึ่งปุ๋ยทั้งคู่เป็นปุ๋ยเคมี เหมือนกัน โดยปุ๋ยอินทรีย์และปุ๋ยเคมีต่างก็ให้ประโยชน์ในการเกษตรเหมือนกัน แต่ทำหน้าที่ต่างกันบ้าง ปุ๋ยอินทรีย์มีคุณสมบัติ ช่วยทำให้ดินโปร่ง ร่วนซุย คุณสมบัติทางกายภาพและด้านชีวภาพดี แต่มีคุณสมบัติทางเคมีด้านธาตุ อาหารพืชหลักปริมาณไม่มาก มีความหลากหลายของธาตุอาหารรอง และจุลธาตุ ส่วนปุ๋ยเคมีนั้นมีปริมาณธาตุอาหารพืชหลักมาก ส่วนธาตุอาหารจุลธาตุมีจำกัด และมีคุณสมบัติเป็นกรด-ด่าง (เบส) ที่ต้องระวัง ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับสูตรและชนิดของปุ๋ย ดังนั้น ดินที่ดีจะต้องมีคุณสมบัติสมดุลทั้ง ๓ ปัจจัย คือ เคมี ชีวภาพ และกายภาพ โดยมีสัดส่วนที่เหมาะสมสำหรับพืชแต่ละชนิด ผู้ใช้ต้องใช้ให้ถูกต้อง โดยปกติปุ๋ยเคมี (อนินทรีย์) มีความเข้มข้นมากกว่าปุ๋ยอินทรีย์ (เคมี) ประมาณ ๒๐-๕๐ เท่า

๒) ปริมาณปุ๋ย

            หลักการให้ปุ๋ยสำหรับแก้วมังกร ยังไม่พบรายงานวิจัยที่เกี่ยวกับการที่แก้วมังกรต้องใช้ปริมาณธาตุอาหารเท่าใด ในการผลิตราก กิ่ง ลำต้น ดอก และผล ซึ่งสำคัญ เพื่อที่จะนำไปประมาณการในการเติมธาตุอาหารกลับไปให้ต้นแก้วมังกร ดังนั้น คำแนะนำต่อไปนี้ จึงเป็นการประมาณการเบื้องต้น

            หลังจากปลูกต้นแก้วมังกรได้ประมาณ ๒ สัปดาห์ ผู้ปลูกก็สามารถให้ปุ๋ยเคมีสูตรเสมอ เช่น ๑๖-๑๖-๑๖ หรืออาจใช้ปุ๋ยสูตรที่มีธาตุไนโตรเจนปริมาณมาก และมีฟอสฟอรัสปริมาณน้อย ใส่หลักละ ๑๕-๒๐ กรัมต่อเดือน เมื่อหมดหน้าฝน และเข้าสู่หน้าแล้ง ประมาณเดือนตุลาคม-พฤศจิกายน ควรพรวนดินเบาๆ รอบใต้พุ่มต้น และใส่ปุ๋ยหมักหลักละประมาณ ๕ กิโลกรัม และใส่ซ้ำอีกครั้งในเดือนกุมภาพันธ์-มีนาคม เมื่อแก้วมังกรมีอายุมากขึ้น จนอายุครบ ๑ ปี ก็ให้ใส่ปุ๋ยเคมีข้างต้นเพิ่มตามอายุ โดยให้ต่อหลักและต่อเดือน ตามกำหนดดังนี้

อายุ ๑.๐-๑.๕ ปี ให้ปุ๋ย ๓๐-๔๐ กรัม  

อายุ ๑.๕-๒.๐ ปี ให้ปุ๋ย ๕๐-๖๐ กรัม

อายุ ๒.๐-๓.๐ ปี ให้ปุ๋ย ๘๐-๑๐๐ กรัม

            ทั้งนี้ ให้เพิ่มปริมาณปุ๋ยมากขึ้นตามอายุ โดยเพิ่มประมาณร้อยละ ๒๕ การใส่ปุ๋ยเคมีนี้มีเพดานการใส่อยู่ที่ประมาณ ๒ กิโลกรัม ต่อหลักต่อปี ขึ้นอยู่กับสถานภาพของต้นแก้วมังกร และปริมาณผลผลิตต่อหลัก ให้หว่านเม็ดปุ๋ยที่บริเวณปลายราก ซึ่งทำหน้าที่ดูดน้ำ และธาตุอาหารด้วย โดยอยู่รอบๆ ชายพุ่มต้นแก้วมังกร หน้าดินที่จะหว่านเม็ดปุ๋ยนี้ ควรเปิดหน้าดินเล็กน้อย ด้วยการพรวนเบาๆ  และไม่ต้องลึก ระวังไม่ให้รากเสียหาย เพราะระบบรากของต้นแก้วมังกรอยู่ตื้นมาก

๓) ปุ๋ยในช่วงออกดอกและติดผล

            ให้เปลี่ยนสูตรปุ๋ยจากสูตรเสมอเป็นสูตรที่มีโพแทสเซียมมาก คือ ใช้ปุ๋ยเคมีสูตร ๑๓-๑๓-๒๑ ซึ่งเชื่อกันว่า ช่วยให้ผลแก้วมังกร มีรสชาติหวานมากขึ้น ทั้งนี้ ควรให้ก่อนออกดอกประมาณ ๑-๒ เดือน สวนบางแห่งพบผลแก้วมังกรมีอาการผิดปกติ คือ เมื่อผ่าผล จะพบเมล็ดกระจุกตัวตรงศูนย์กลางของผล ไม่ได้กระจายตัวเหมือนผลแก้วมังกรทั่วไป ซึ่งปรากฏการณ์เช่นนี้ ยังไม่พบรายงาน การศึกษาวิจัย แต่ผู้ปลูกแก้วมังกรก็ได้พยายามช่วยกันแก้ปัญหา ด้วยการให้ธาตุแคลเซียมเพิ่มเติม โดยวิธีพ่นสารละลายแคลเซียมโบรอนในอัตราตามคำแนะนำในฉลาก ในกรณีที่แก้วมังกรให้ผลดกควรพิจารณาใส่ปุ๋ยเพิ่มเป็นพิเศษ อาจใส่ในปริมาณเพิ่มกว่าปกติร้อยละ ๒๕-๕๐ โดยต้องมีการบำรุงต้นให้สมบูรณ์แข็งแรงก่อนออกดอกเสมอ

เนื่องจากปุ๋ยเคมีมีราคาแพงมากขึ้นแตกต่างจากปุ๋ยอินทรีย์ซึ่งราคาไม่แพงมาก แต่มีสิ่งอื่นที่ต้องใคร่ครวญ ดังนั้น ต้องเปรียบเทียบปุ๋ยทั้ง ๒ ชนิด ให้ละเอียดรอบคอบและถี่ถ้วน โดยต้องคำนึงถึงผลิตผลที่ได้ต่อการลงทุนต่อหน่วยการผลิต ทั้งนี้ ต้องดำเนินการอย่างถูกต้องตามหลักวิชาการทดลอง โดยไม่ลืมคิดคำนวณค่าขนส่งและค่าแรงงาน

การใส่ปุ๋ยให้ต้นแก้วมังกร